Адҳам ваисов

ТЕРИ ЛЕЙШМАНИОЗИ.
Боровский касаллиги (Leishmaniosis cutis)

Тери лейшманиози – эндемик, паразитар, юқумли трансмиссив касаллик. Касаллик вужудга келиши учун албатта инфекция резервуаридан (бемор одам ёки ҳайвон) москит (инфекция ташувчи) қон билан бирга касаллик қўзғатувчисини (Leishmania tropica) ютиб олиши керак ва кейинчалик бу москит соғ одамни чақиб унга юқтириши мумкин.

Клиникаси. Москитнинг қон сўриб терини жароҳатлаган жойида кейинчалик, инкубацион даври ўтиб касалликка мос тошмалар, яъни лейшманиомалар пайдо бўлади. Одатда, москит бир ўтирганда, сак­раб-сакраб терининг бир неча жойида қон сўрар экан ва ҳар чаққан жойида кейинчалик лейшманиома пайдо бўлиб, беморнинг терисида биттадан бир неча юз лейшманиомаларгача бўлиши мумкин.
Лейшманиознинг қишлоқ тури қисқа 2–3 ҳафталик инкубацион даврдан кейин, терида биринчи кундан, ўткир яллиғланиш белгилари билан кечадиган фурункулсимон тугун ёки шаҳар лейшманиозидагидек дўмбоқчалар билан бошланиши мумкин. Бу лейшманиоманинг марказидан 1–2 ҳафта ўтгач некроз ҳосил бўлиб, бу ерда нотекис, чуқур чегарали яра вужудга келади
Яранинг ўрнида пайдо бўлган чандиқ, кўп йиллардан кейин ҳам беморнинг лейшманиоз билан касалланганини кўрсатиб туради. Бу атрофик чандиқ штамп қўйилгандек аниқ чегарали, усти текис ва ялтироқ, чегара қирраси нотекис фестонсимон, атрофида вақтинчалик гиперпигментация ҳам бўлиши мумкин. Шундай қилиб ўткир некрозланадиган қишлоқ лейшманиозида биринчи тошмалар вужудга келгандан то яралар битгунгача 2–3 ойдан 5–6 ой ўтиши мумкин. Шаҳар лейшманиозида бу давр ўртача 1 йилга тенг бўлади ва олдиндан, кўп халқлар бу касалликга “йил яраси” деб ном беришларига асос бўлган.
Даволаш. Тери лейшманиозининг бугунги кундаги даволаш натижалари қониқарли эмас. Бунинг асосий сабаби, мономицин амалиётдан олингандан кейин (токсик таъсир борлиги учун), бошқа талаб­ларга жавоб берадиган специфик препарат топилмади. Бемор даволанмаса ҳам, вақти келиб касаллик ўз-ўзидан ўтиб кетишини кўзда тутганда, шифокорнинг асосий вазифаси бўлиб, беморга – оғриқ безовта қилса аналгетиклар бериш ва яраларни иккиламчи инфекциядан ҳимоя қилиб антибактериал ва антисептик малҳамлар билан бирга, яраларни тез беркилиб кетишига қаратилган воситалар берилади.