Adabiyotshunoslik yo’nalishi 2-kurs magistranti Hindi – ingliz guruhi talabasi Xalilova Zaxro Ma’rifatchilik davri namoyondalari

Adabiyotshunoslik yo’nalishi 2-kurs magistranti

Hindi – ingliz guruhi talabasi Xalilova Zaxro

Ma’rifatchilik davri namoyondalari







O'z davrining atoqli ma'rifatparvari, shoiri, jurnalist, davlatar bobi bo'lgan Avloniy 1878- yilda Toshkent shahrida tug'ildi.

Maktabxona va madrasada ilm oldi. U arab, fors va rus tillarini yaxshi o'rganib oldi.

Yangi usul maktablarining ahamiyatini yaxshi tushunganligi uchun Toshkentda shunday maktab ochdi.

O'zi ona tili va adabiyotdan dars berdi. O'quvchilar uchun «Birinchimuallim», «Ikkinchi muallim», «Turkiy guliston yoxud axloq» kabi darsliklar (O'qish kitoblari) yaratdi. «Turon» deb ataluvchi teatr jamoasini tuzdi.

Qator sahna asarlarini, jumladan, Behbudiyning « Padarkush» asarini ham sahnalashtirdi.

Turkiston jadidchilik harakatining asoschisi Behbudiy 1875-yilda Samarqandda tug'ildi. O'z davrining diniy va dunyoviy ilmlarini puxta egalladi. U dastlab Samarqand shahri yaqinidagi bir qishloqda jahon ilm-fani yutuqlaridan saboq berishga mo'ljallangan yangi usul maktabini ochdi. Bu maktab uchun qator darsliklar yaratdi.

Chunonchi, «Savod chiqarish kitobi», «Qisqacha umumiy geografiya», «Aholi geografiyasiga kirish» deb nomlangan darsliklar shular jumlasidan edi.

Behbudiy yosh avlod tarbiyasida teatrning ham katta rol o'ynashini to'g'ri baholayoldi.

Shuning uchun sahna asari ham yozdi. Uning «Padarkush» nomli sahna asari katta shuhrat qozondi.

Behbudiy «Samarqand» deb ataluvchi gazeta va «Oyna» deb ataluvchi jurnal ham nashr ettirdi. Ularning sahifalarida yosh avlodni vatanparvar bo'lishga, jahon ilm- fani yutuqlarini puxta egallashga da'vat etdi.

Behbudiy, ayni paytda, yoshavlodni Vatan taraqqiyoti yo'lida bir nechta xorijiy tilni o'rganishga ham chaqirgan.

1878-yilda Toshkentda ziyoli oilasida tug'ildi. 1901-yilda Toshkentda yangi usul maktabini ochdi. Yangi usul maktablari uchun «Tovush chiqarib o'qish usuli», «O'qish kitobi», «Yeryuzi» (Geografiya) kabi darsliklar yozdi.

U qoloqlikni qoralab, yoshlarni Yevropa ilm- fanini o'rganishga chaqirdi.

Bu esa mustamlakachi kuchlarga yoqmadi. Shuning uchun ham ular turli uydirmalar to'qib unga tuhmat qilishdi va 1931-yilda otib tashlashdi.