Adabiyotshunoslik nazariyasi

 
 
245.“… muayyan bir predmet, hodisani aniq tasawur qilish uchun uni boshqa tanish 
bo'lgan predmet, hodisalarga solishtirishdir. O'xshatishlar «dek», «day», «larcha», 
«o'xshash», «xuddi», www.ziyouz.com kutubxonasi «simon», «deganda», «tahlit», 
«yang'lig'», «misli», «go‘yo» kabi qo‘shimchalar, leksik vositalar, ko‘makchilar 
yordamida yaraladi”. Bu fikr qaysi san’at haqida? 

---

43 
+O’xshatish 
-Sifatlash 
-Tazod 
-Talmeh 
 
246.“Bo‘ying sarvu sanubardek, beling qil, Vafo qilgan kishilarga vafo qil”. Bu 
yerda qaysi san’at qo’llanilgan? 
+Litota 
-Sifatlash 
-O’xshatish 
-Tashbeh 
247.“Aruziy barmoqni To‘pori, deydi. Sen pastsan, men sendan — Yuqori, deydi. 
Barmoq uni ko hna — Xarobasan, der, Arobasan, der, Parvozlar asrida”. She’r 
muallifini belgilang. 
+Erkin Vohidov 
-Abdulla Oripov 
-Muhammad Yusuf 
-Usmon Azim 
248.
 
B.Valixo’jayev, V.Abdulloyev, N.Mallayev kabi olimlarning qaysi sohadagi 
xizmatlari kattadir?
O‘zbek adabiyoti tarixida.
O‘zbek adabiy tanqidida.
Adabiyot bibliografiyasini yaratishda.
Tekstologiya fanida. 
249.Bugungi o’zbek adabiyotida modernizm yo’nalishida ijod qilayotgan adiblarni 
belgilang.
+N.Eshonqul, X.Do’stmuhammad
-Salomat Vafo, Sh.Xolmirzayev
-N.Eshonqul, E.Vohidov
-T.Rustamov, E.Vohidov 
250. Badiiy asarning mazmuni deganda nimani tushunasiz?
+Badiiy asarda aks ettirilgan hayot parchasi. 
-Badiiy asardagi til, syujet, kompozitsiya. 
-Ijtimoiy turmush muammolari. 
-Yozuvchining turmush tajribasi. 
251.Badiiy asarning shakliga qaysi komponentlar kiradi?
+Sujet, kompozitsiya, badiiy til, tur, janr va sh.k. 

---

44 
-Milliy kolorit, milliy joziba, o‘ziga xoslik 
-Badiiy asarning g’oyaviyligi 
-Hayot haqiqatini o‘zida ifodalagan mazmun 
252.Badiiy аdabiyotning asosiy elementlarini sanab o’ting
+Badiiy asardagi til, mavzu, syujet
-Yozuvchining tur-mush tajribasi 
-Erk va baxt uchun kurashga chorlash
-Ijtimoiy turmush muammolari 
253.«Abadiy» deb nom olgan mavzularni toping?
+O’lim, muhabbat, rashk, qasos
-Kollektivlashtirish va gumanizm
-Yuksak onglilik va ommaviy qahramonlik 
-Istiqlol va mustaqillik uchun kurash 
254.Har qanday asarning ijtimoiy ahamiyati qaysi asosiy mezon bilan o’lchanadi?
+G’oyaviylik bilan
-Talant bilan 
-Tendensiya bilan 
-Xalqchillik bilan 
255.Modernizm yo’nalishida hazirgi adabiy jarayonda ijod etayotgan ijodkorlarni 
toping? 
+Faxriyor, Go’zal begim, Bahrom Ro’zimuhammad. 
-Odil Yoqubov, Omon Muxtor, Oydiniso. 
-Sirojiddin Sayyid, Jumaniyoz Jabbarov, Rauf Parfi, 
-Usmon Azim, Shavkat Rahmon, Salim Ashur. 
256.Modernizm atamasining lug’avy ma’nosini toping? 
+Fransuzcha so’zdan olingan bo’lib eng yangi, zamonaviy ma’nolarini beradi. 
-Inglizcha so’zdan olingan bo’lib eskilik ma’nosini beradi. 
-Lotincha so’zdan olingan bo’lib kurash ma’nosini beradi. 
-Rucha so’zdan olingan bo’lin golib bo’lish ma’nosini ifodalaydi. 
257.Jahon adabiyotidagi modern ijodkorlar kimlar? 
+Z.Freyd, U.J.Joyes, A.Bergson. 
-U.Joyes, Kant, P.Qodirov. 
-U.Sheksper, Bakachcho, l.Tolistoy. 

---

45 
-A.P.Chexov, Aliksey Tolistoy, M.Gorkiy. 
258.XX asr boshlarida qaysi ijodkor “bir xil, bir xil… ko’ngil yangilik qidiradur” 
mulohazalari qaysi ijodkorga tegishli. 
+A.Sulaymon o’g’li Cho’lponga. 
-A.Fitratga. 
-Usmon Nosirga. 
-Abdulla Qodiriyga 
259.O’zbek adabiyatining qaysi davri “Yangi o’zbek adabiyoti” deb yuritildi? 
+XXasr adabiyoti 
-XXI asr adabiyoti 
-XIX asr adabiyoti. 
-XV asr adabiyoti. 
260.Inson tafakkuridagi evrilishlarni, yangicha talqinlarni qaysi ijodkorlar yaratgan 
asarlarda ko’rish mumkin va bu asarlar modern asarlari deyiladimi? 
+Nazar Eshonqulning “Bahouddinning iti”, Isajon Sultonning “Suvdagi kosa”, 
Ulug’bek Hamdamning “Bir payola suv” asarlarini kiritish mumkin. 
-Nazar Eshonqulning “Maymun etaklagan odam”, Pirimqul Qodirovning “Ona 
lochin vidosi” asarlari. 
-Shukur Xolmirzayevning “Qishda bodom guladi”, Odil Yoqubovning “Ulug’bek 
xazinasi” asarlari. 
-Muhammad alining “Ulug’ saltanat”, Faxriyorning “Ayolg’u” sheriy to’plamini 
kiritish mumkin. 
261.Qissa janri biografik elementlarni qamrab olishini o’zbek adabiyotida 
kimlarning ijodida ko’rish mumkin?{ 
+G’.G’ulom, Oybek, A.Qahhor 
-M.M.Do’st, P.Qodirov 
-O’.Hoshimov, X.Do’stmuhammad 
-B.Qobul, X.Sulton. 
262.«Zulmat ichra nur» qissasi qanday mavzuda yaratilgan? 
+tarixiy 
-zamonaviy 
-fantastik 
-ilmiy 

---

46 
263.XX asrning 30-60-yillarida yaratilgan qissalar qanday nom bilan atalgan? 
+Povest 
-Hikoya 
-Rivoya 
-Masal 
264.T.Murod qissalari keltirilgan qatorni belgilang? 
+«Yulduzlar mangu yonadi», «Ot kishnagan oqshom» 
-“Buxoroning jin ko’chalari”, “Befarzand Ochildiboy” 
-“Do’xtir Muhammadyor”, «Oydinda yurgan odamlar» 
-“Shum bola”. «Momo Yer qo’shig’i». 
265.Quyidagi qaysi atama qissa atamasi bilan yonma-yon ishlatildi? 
+Povest 
-Hikoya 
-Rivoya 
-Masal 
266.Povest janri qaysi millat adabiyotiga tegishli? 
+rus adabiyotiga 
-turk adabiyotiga 
-ingliz adabiyotiga 
-o’zbek adabiyotiga 
267.Realistik qissaning o’ziga xos xususiyatlari to’g’ri keltirilgan qatorni 
ko’rsating. 
+syujet rivojining bir tarmoqli bo’lishi, diqqat-e’tiborning eng asosiy va muhim 
masalaga qaratilishi 
-syujet chizig’ining ko’p tarmoqliligi 
-qistirma epizod va afsonalardan iboratligi 
-syujet rivojida tugunning yo’qligi. 
268.“Povestvovaniye” so’zi nima ma’noni anglatadi? 
+hikoya qilib berish, aytib berish 
-so’ylash, bayon qilish 
-rivoyat o’qish, afsona aytish 
-javoblarning barchasi to’g’ri. 

---

47 
269.“Qissa” 
atamasi zamonaviy o’zbek adabiyotshunosligida qachondan 
muqimlashdi? 
+mustaqillikdan so’ng 
-XVII asrda 
-XX asrning 20-yillarida 
-XX asrning 50-yillarida. 
270.Qissa janriga xos yetakchi xususiyat shuki… 
+u qahramonning sarguzashtlariga asoslanadi, qahramon hayotining muayyan 
davrlari tasvirlanadi 
-qahramon umri boshdan-oxir yoritiladi 
-bir nechta qahramon umri asos qilib olinadi 
-qissada qahramonning bo’lishi shart emas. 
271.An’anaviy qissalarda nimalar romantik ideal miqyosida aks ettiriladi? 
+ko’proq sevgi sarguzashtlari,ishqiy mojarolar va mamlakat mudofaasi kabi 
mavzular 
-do’stlik va birodarlik tuyg’ulari 
-yaqin-qarindoshlik munosabatlari 
-romantik ideal bo’lishi shart emas. 
272.O’zbek nasrida realistik qissalar qachon vujudga keldi? 
+XX asrning birinchi choragidan boshlab 
-XX asrning ikkinchi choragidan boshlab 
-XX asrning uchinchi choragidan boshlab 
-XXI asr boshlarida. 
273.Mahmud Koshg’ariyning “Devonu lug’otit turk” asarida qissaning qadimiy 
nomi nima deb atalgan? 
+etuk 
-otkunch 
-sov 
-doston 
274. Noshirlikning tijoriy tomoni bilan bog’liq holda yuzaga kelgan termin, katta 
tirajda chop etilgan va tez tarqalib ketgan, tijoriy nuqtai nazardan muvaffaqiyat 
qozongan kitob qanday nomlanadi? 
+Bestseller 
-Belletristika 
-Bibliografiya 
-Bahr 

---

48 
275.
lirik kechinmani voqeaning ixcham tasviri asosida ifodalovchi she’rlar, 
zamonaviy she’riyatda keng tarqalgan janr qanday nomlanadi? 
+Voqeaband lirika 
-Sonet 
-To’rtlik 
-Ballada 
276.Giperbola nima? 
+tasvirlanayotgan narsa yoki hodisaning u yoki bu jihatini o‘ta bo‘rttirish, 
kattalashtirish asosiga qurilgan badiiy usul, stilistik figura. 
- qadimgi yunon adabiyotida ilohlarni ulug’lash, maqtash uchun kuylangan qo‘shiq. 
-ispan shoiri L.de Gongora-i-Argote (1561 – 1627) nomi bilan bog’liq holda ispan 
va portugal tillaridagi adabiyotlarda yuzaga kelgan barokko doirasidagi oqim. 
- To’g’ri javob berilmgan. 
277. Kompozision jihatdan nisbiy mustaqillikka ega ikki asardan tashkil topgan 
asar qanday nomlanadi? 
+ Dilogiya 
-Trilogiya 
-Tetrologiya 
-Pentologiya 
278. Doston janri to’g’risidagi qaysi hukm to’g’ri? 
+Barcha hukmlar to’g’ri. 
-turkiy xalqlar og’zaki ijodidagi epik janr. 
-Xalq og’zaki ijodidagi dostonlarlar voqeaband syujet asosiga qurilgan yirik hajmli 
asarlar bo‘lib, ular baxshi (oqin, jirov, manaschi)lar tomonidan musiqa (do‘mbira, 
qo‘biz va b.) jo‘rligida ijro qilingan, og’izdan-og’izga o‘tib bizgacha etib kelgan. 
-mumtoz adabiyotimizdagi yirik hajmli, odatda, masnaviy shaklida va aruzning 
ma’lum bir vaznida yoziluvchi she’riy asar. 
279. Muayyan ijtimoiy qatlam, kichik guruhga xos “sheva”, umumxalq tilidan 
farqlanib, asosan, shu “sheva” vakillariga tushunarli bo‘lgan so’zlar qanday 
nomlanadi? 
+jargonlar 
-varavarizmlar 
-vulgar so’zlar 
-to’g’ri javob berilmagan. 
280. Ijroviy lirika to’g’risidagi qaysi fikr not’g’ri? 

---

49 
+noto’g’ri fikr berilmagan. 
-lirikaning sub’ektiv shakllantirilishiga ko‘ra farqlanuvchi ko‘rinishlaridan biri, 
lirik kechinma o‘zga shaxs tilidan ifoda etiluvchi she’r. 
-Ijroviy lirikada shoir go‘yo o‘zga shaxsga evriladi, uning “roli”ni ijro qiladi, 
natijada qahramon lirik kechinmaning yagona sub’ekti bo‘lib qoladi. 
- Ijroviy lirikaning ildizlari kurtak holida xalq og’zaki ijodida (mas., kelin tilidan, 
etim tilidan, ho‘kiz tilidan), mumtoz she’riyatimizda kuzatilsa-da, uning keng 
ommalashishi XX asrga to‘g’ri keladi. 
281.
 
Kolliziya terminini fanga kim kiritgan? 
+ Gegel 
-Aristotel 
-Farobiy 
-Izzat Sulton 
282.Badiiy asarda tasvirlangan voqea asosida yotuvchi personajlar orasidagi 
to‘qnashuvlar, ziddiyatlar qanday nomlanadi? 
+Kolliziya 
-Konflikt 
-Ilmga Gegel tomonidan kiritilgan K. termini adabiyotshunoslikda ba’zan 
konfliktning sinonimi sifatida qo‘llanadi. 
-To’g’ri javob berilmagan. 
283. Lakonizm nima? 
+fikrni ixcham shaklda, lo‘nda va aniq ifodalash. 
-so‘zning odatiy ma’nosidan o‘zga ma’noda qo‘llanishi, muayyan badiiy-estetik 
maqsadni ko‘zlagan holda voqe bo‘luvchi semantik sathdagi normadan og’ish. 
- dramatik asarning eng kichik tarkibiy qismi. 
- XVII asrdan XIX asr boshlariga qadar Evropa san’atida kuzatilgan estetik hodisa, 
shu davr adabiy jarayonida etakchi mavqe tutgan adabiy yo‘nalish. 
284.