Adabiyotshunos allomalar

• Mavzu: Adabiyotshunos allomalar

Bo’lajak shoir Sa’diy Sheroziyning “Guliston”, “Bo’ston” asarlarini sevib o’qiydi. Ayniqsa, Farididdin Attorning qushlar tilidan hikoya qilingan “Mantiq ut-tayr” asari Alisherning o’y –xayolini tamom egalab oladi. U odamlardan yotsiraydigan, xilvatni yoqtiradigan bo’lib qoladi. Bu holdan uning ota-onasi tashvishga tushadilar va kitobni yashiradilar. Lekin bu foydasiz bo’lib chiqadi. Kitob Alisherga tamom yod bo’lgan edi. “Mantiq ut-tayr” xayoli Alisherga bir umr hamroh bo’ldi. Umrining so’ngida esa, “Lison ut-tayr” nomi bilan unga javob yozdi. Bo’lajak mutafakkirining sevib o’qigan shoirlari yana Nizomiy Ganjaviy va Xusrav Dehlaviy edi.

• Bo’lajak shoir Sa’diy Sheroziyning “Guliston”, “Bo’ston” asarlarini sevib o’qiydi. Ayniqsa, Farididdin Attorning qushlar tilidan hikoya qilingan “Mantiq ut-tayr” asari Alisherning o’y –xayolini tamom egalab oladi. U odamlardan yotsiraydigan, xilvatni yoqtiradigan bo’lib qoladi. Bu holdan uning ota-onasi tashvishga tushadilar va kitobni yashiradilar. Lekin bu foydasiz bo’lib chiqadi. Kitob Alisherga tamom yod bo’lgan edi. “Mantiq ut-tayr” xayoli Alisherga bir umr hamroh bo’ldi. Umrining so’ngida esa, “Lison ut-tayr” nomi bilan unga javob yozdi. Bo’lajak mutafakkirining sevib o’qigan shoirlari yana Nizomiy Ganjaviy va Xusrav Dehlaviy edi.

Aql-u zakovati, donishmandligi, el-yurt orasidagi yuksak mavqei bilan Husayn Boyqaro va o’g’illari-shahzodalar o’rtasidagi ko’plab nizo va janjalarni yarashga aylantirib, ota va bolalarning bir-birlariga mehr-muhabbatlarini tiklashga muvaffaq bo’ldi. Qanchadan-qancha g’alayonlarni tinchitdi. U jangda jasur, she’rda iste’dodli, do’stlikda sadoqatli bo’lgan. Sulton Husayn Boyqaroga qattiq ishonar edi. Alisher Navoiy she’rini, shoirlikni hamma narsadan baland tutdi. Vazirlik martabasida turib ham ijod qilishni to’xtatmadi. 1472 – 1476- yillarda “Bado’yeul bidoya” (“Badiiylik ibtidosi”), 1476 – 1483- yillarda “Navodirun nihoya” (“Nihoyasiz nodirliklar”) nomlari bilan ikki devon tuzdi.

• Aql-u zakovati, donishmandligi, el-yurt orasidagi yuksak mavqei bilan Husayn Boyqaro va o’g’illari-shahzodalar o’rtasidagi ko’plab nizo va janjalarni yarashga aylantirib, ota va bolalarning bir-birlariga mehr-muhabbatlarini tiklashga muvaffaq bo’ldi. Qanchadan-qancha g’alayonlarni tinchitdi. U jangda jasur, she’rda iste’dodli, do’stlikda sadoqatli bo’lgan. Sulton Husayn Boyqaroga qattiq ishonar edi. Alisher Navoiy she’rini, shoirlikni hamma narsadan baland tutdi. Vazirlik martabasida turib ham ijod qilishni to’xtatmadi. 1472 – 1476- yillarda “Bado’yeul bidoya” (“Badiiylik ibtidosi”), 1476 – 1483- yillarda “Navodirun nihoya” (“Nihoyasiz nodirliklar”) nomlari bilan ikki devon tuzdi.

• ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR (1483 - 1530)
• «Bobur fe’li-sajiyasiga ko‘ra Sezarga qaraganda sevishga arzigulikdir». Eduard Xolden.
• Bobur (arabcha, «sher») 1483 yil 14 fevradda Farg‘ona viloyatining poytaxti Andijonda tug‘ilgan. Otasi Umarshayx 1494 yil 9 iyunda Axsi qo‘rg‘onida jardan kabutarxonasi bilan qulab, halok bo‘ladi (39 yoshida). Boburning shajarasi quyidagicha: Umarshayx Mirzo - Abdusaid Mirzo - Sulton Muhammad Mirzo - Mironshoh - Amir Temur. Onasi Qutlug‘ Nigorxonimning otasi Toshkent hokimi Yunusxon esa o‘zbeklashgan mo‘g‘ul urug‘idan bo‘lib, 12 avlod bilan Chingizxonga tutashgan.

• www.arxiv.uz