Adabiyotlar ro`yxatini rasmiylashtirish

 

2.2. BMI mavzusining dolzarbligi 

 

 

Tadqiq  qilinayotgan  muammoning  dolzarbligi,  ya’ni  nazariy  va  amaliy  qiymati  har 

qanday  ilmiy  ishga,  shu  jumladan  BMIga  ham  albatta  qo`yiladigan  muhim  talab.  Tanlangan 

mavzuning  dolzarbligini  ochib  berish  uchun  muammoning  mohiyatini,  uni  yechishning 

zarurligini  ko`rsatish  lozim.  Shu  sababli  BMIning  “Kirish”  qismida  tanlangan  mavzuning 

dolzarbligini  asoslashdan  boshlanadi.  BMIga  nisbatan  olinganda  “dolzarblik”  muallifning 

tadqiqot  mavzusini  to`g`ri  tushunib  yetganligini,  uning  geografiya  va  geografiya  ta’limi  nuqtai 

nazaridan  baholay  olishini  anglatadi.    Unda  qisqagina  qilib  qanday  omillar  va  sabablar  BMI 

bajarish  uchun  tanlangan  mavzuning  muhimligini  belgilashi,  muammoli  vaziyat  mohiyatining 

ifodalanishi  vazifalarni  amaliyot  talablariga  mos  ravishda  o`z  vaqtida  echishning  zarurligi    

bayon qilinadi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tadqiqotning dolzarbligi geografiya va unga yaqin fanlarning hozirgi holatida va o`quv 

yurtining ixtisoslik ehtiyoji tarzida qaralishi lozim.  Mavzuning dolzarbligi mufassal asoslanishi 

lozim.  Buning  uchun  muammoning  tarixini  va  hozirgi  holatini  chuqur  va  har  tomonlama 

o`rganish  zarur.  Bu  esa  ilmiy  adabiyotlarni  tahlili,  shuningdek  ishlab  chiqarish  va  pedagogik 

amaliyotlar  paytida  va  kurs  ishlarini  bajarish  davomida  tadqiq  qilinayotgan  masalaning  turli 

jihatlari  to`g`risida  empirik  ma’lumotlar  to`plash  asosida  amalga  oshiriladi.  Adabiyotlar  sharhi 

tanlangan  mavzu  dolzarbligining  asosli  dalillaridir.  Sharh  talabaning  maxsus  adabiyotlarni 

bilishini, tizimga sola  olishini, uni tanqidiy tahlil  qila  bilishni,  muhim  jihatlarini ajrata olishini, 

boshqa 

tadqiqotchilarning 

unga 

qadar 

qilgan 

ishlarini 

baholay 

bilishini, 

mavzu 

o`rganilganligining  hozirgi  holatidagi  asosiy  jihatlarini  belgilay  olishini  ko`rsatishi  kerak. 

Bunday  sharhning  materiallari  muayan  mantiqiy  aloqada    va  izchillikda  ifodalanishi  lozim. 

 

BMI  odatda  nisbatan  tor  mavzuga  bag`ishlanishi  tufayli  ishlarning  sharhini  tanlangan 

mavzuning  barcha  muammosi  bo`yicha  emas,  balki  faqat  masalalari  bo`yicha  qilish  zarur. 

Bunday  sharhda  o`qib  chiqilganlardan  talabaga  ma’lum  bo`lgan,  ammo  uning  ishiga  bevosida 

aloqador  bo`lmagan  barcha  masalalar  bayon  qilinmasligi  kerak.  Ammo,  mavzuga  bevosita 

aloqador bo`lgan barcha bosmadan chiqqan materiallar aytilishi va tanqidiy baholanishi lozim. 

Tadqiqot mavzusining dolzarbligi quyidagi asosiy belgilarga ega: 

   



 tavsiyaviy va dasturiy xujjatlardagi ijtimoiy buyurtma; 

   



 olimlar, pedagog-amaliyotchilarning muammoga umumiy qiziqishi; 

   



 geografiya va uning o`qitish metodikasining aynan hozirgi paytda muammoni ishlab 

chiqishga ehtiyoji; 

   



 hudud sharoitlariga bog`liq holda mavzuni ishlab chiqishning zarurligi; 

   



  tadqiq  qilinadigan  muammoning  nazariy  va  amaliy  jihatlaridagi  aniq  bo`lgan 

ziddiyatlarning mavjudligi. 

Mavzuning  dolzarbligi  tadqiqot  muammosini  ifodalash  imkonini  beradi.Muammo  – 

mavjud  bilimlar  biror  vazifani  bajarish  uchun  yetarli  bo`lmagan  paytda  vujudga  keladigan  va 

yechishni  talab  qiladigan  masala.  Ilmiy  tadqiqotda  muammo  tadqiqotchi  tomonidan  tushunib 

olinadigan ziddiyat sifatida namoyon bo`ladi. Muammo mantiqan ziddiyatlardan kelib chiqadi va 

barcha vazifalarni singdirib olgan majmuiy maqsad sifatida ifodalanadi.   

 

Tanlangan  mavzuning  dolzarbligi  asoslangach,  tadqiqot  maqsadining  qo`yilishi, 

qo`yilgan  maqsadga  mos  holda  yechilishi  zarur  bo`lgan  aniq  vazifalarni  belgilash  amalga 

oshiriladi.  Ishning  maqsadi  odatda  “…tadqiq  qilish,  …belgilash,  …aniqlash,  …qonuniyatlarni 

---

 

19 

ochib  berish,  …metodikasini  ishlab  chiqish,  …  hisoblarni  qilish,  …tavsiyalar  ishlab  chiqish” 

kabi jumlalarda sanab ko`rsatiladi.