Adabiyoti universiteti

Tasnif belgisi

 

Korpus turlari 

Nutq turiga ko‗ra     

Og‗zaki, yozma, aralash    

Matn tiliga ko‗ra     

Ruscha, inglizcha va hokazo 

Parallelligiga ko‗ra      

Bir tilli, ikki tilli, ko‗p tilli 

  

Matnning                      

ixtisoslashuviga ko‗ra    

 Badiiy, dialektal, suhbat,  

terminologik, aralash 

  

---

10 

 

Janriga ko‗ra    

Adabiy, 

folklor, 

dramatik, 

publitsistik 

Kirish usuliga ko‗ra        

Erkin, pulli, yopiq   

Maqsadiga ko‗ra 

Tadqiqiy, tavsifiy    

Izohlanishiga ko‗ra 

Qo‗shimcha izohli, izohsiz 

 

O‗zgaruvchanligiga ko‗ra 

O‗zgaruvchan, turg‗un    

Strukturasiga ko‗ra 

Markaziy, arxiv, mahalliy 

  

Izoh xususiyatiga ko‗ra     

Morfologik, sintaktik, semanti   

Matn hajmiga ko‗ra          

To‗liq matnli, lavha matnli 

  

Xronologik jihatiga ko‗ra                   

Sinxron, diaxron    

Umumiyligiga ko‗ra           

Umumiy, yakka muallifli, sohaviy  

 

Mavjud korpuslar tarkibidagi matnlarning nisbatiga qarasak, badiiy adabiyot 

hissasi 40 foizni tashkil etganiga guvoh bo‗lamiz. Uning tarkibiga memuar asarlar 

ham  kirib  ketadiki,  bu  janr  til  xususiyati  badiiy  va  publitsistik  uslub  oralig‗ida 

bo‗lib, jonli tilni o‗rganish uchun ancha qulay. Yevropa tillari korpuslarida badiiy 

adabiyot  materiali  20  foizni  tashkil  etadi.  Masalan,  zamonaviy  yozuvchilar  til 

xususiyatini  o‗rganishga  bag‗ishlangan  20  dan  ortiq  tadqiqot  mavjud  bo‗lsa-da, 

ular hali to‗laligicha bu muammoni o‗rganib bo‗ldi, deyish qiyin. Chunki alohida 

yozuvchi  asarining  til  xususiyatidagi  o‗zgarishga  hali  tildagi  yangi  hodisa  deb 

qarab bo‗lmaydi. Ana shunday jarayonlarni kuzatish va tadqiq etishning eng qulay 

vositasi — til korpusi.