Adabiyoti universiteti



Download 1,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/49
Sana03.01.2022
Hajmi1,45 Mb.
#312874
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   49
Bog'liq
aliqulova durdona bmi tayyor

 

 

 

 

 

                                                           

18

 M. Abdullayeva  ―Tarixiy-nasriy avarlarning qiyosiy-tipologik tahlili ―Boburnoma va ―



s

hajarayi turk‖ 

misolida‖ f.f..n disst.-T. :2008 15-bet

 

 

Tarixiy memuar a



sar

 

A



sar muallifi shoh va 

shoir bo‗lgan

 

Tarixiy ma’lumotlar 



beruvchi manba 

Tarixiy memuar a

sar

 

 



A

sar muallifi shoh va shoir 

bo‗lgan

 

Tarixiy ma’lumotlar beruvchi 



manba 


51 

 

 



 

 

 

     Bu ikki asarning mualliflari ham adabiyotga oshno qalbning egalari edi. Balki, 

shuning uchun ham bu asarlar yaratilish maqsadi,  janr xususiyatlari bilan bir biriga 

yaqin turar.  



     “Qiyosiy  tahlil” 

metodi  orqali  asarlarni  o‗rganishning  muhim  tomoni 

shumdaki, qiyoslab o‗rganilgan asarlarning biri masalan,‖ Boburnoma‖ esga olinsa 

bevosita  bu  asarga  qiyosan  o‗rganilgan  ―Shajarai  turk‖  asariga  oid  ma‘lumotlar 

ham yodimizga keladi. Asarlarni tahlil qilish uchun aynan shu metodni amaliyotga 

tatbiq  etamiz.  Guruh  o‗quvchilari  2-guruhga  bo‗linadi  va  quyidagi  savollar 

beriladi. 

1-guruhga.  ―Boburnoma‖  va    ―Shajarayi  turk‖  asarining  o‗xshash  tomonlarini 

toping. 

2-guruhga. ―Boburnoma‖ va  ―Shajarayi turk‖ asarining farqli tomonlarini toping. 

1-o‗quvchi.  ―Boburnoma‖  va    ―Shajarayi  turk‖  asarlarining  o‗xshash  tomonlari 

bor:  


-

 

bu ikki asar ham tugallanmay qolgan; 



-

 

bu ikki asarning mualliflari ham shoh va shoir bo‗lgan; 



-

 

bu asarlar memuar xarakterga ega; 



-

 

bu asarlardan tarixiy ma‘lumotlar olish mumkin; 



-

 

bu ikki asarda ham mualliflar o‗z ajdodlari haqida ma‘lumot beradi; 



-

 

har  ikki  asarda  ham  tabiat  tasviri,  tarixiy  shaxslar  tasviri,  shaharlar  tasviri  



keltirilgan; 

Ajdodlar


 

shajarasi 

keltirilgan

 

Tugallanmay qolgan 



Ajdodlar

 

shajarasi keltirilgan



 

 

Tugallanmay qolgan 




52 

 

-



 

bu ikki asar ham nasrda ham nazmda yozilgan o‗rinlari bor; 

-

 

asarlarda rivoyatlar berilgan; 



-

 

har ikkala asarda ham badiiy to‗qimalar kam uchraydi real-hayotiy voqealar 



tasvirlanadi. 

2-o‗quvchi.  ―Boburnoma‖  va    ―Shajarayi  turk‖  asarining  farqli  tomonlarini  deb 

quyidagilarni ko‗rsatish mumkin. 

-

 



Bobur  o‗z  asarini  taxtga  chiqish  kunidagi  voqealar  bilan  boshlaydi, 

Abulg‗ozi  Bahodirxon  esa  an‘anaviy  Odam  Atoning  yaratilishi  voqealari 

bilan boshlaydi; 

-

 



―Boburnoma‖ asarini Boburning qizi Gulbadanbegim yakunlaydi, ―Shajarai 

turk‖ asarini esa Abulg‗ozi Bahodirxonning jiyani yakunlaydi; 

-

 

―Boburnoma‖da  har  bir  tarixiy  voqea  hayotiy-real  tarzda  tasvirlansa, 



―Shajarayi turk‖ asarida esa badiiy bo‗yoqdorlik bo‗rttirib ko‗rsatiladi. 

     O‗qituvchi:  Yuqorida  aytib  o‗tgan  ma‘lumotlaringizdan  ham  bilish 

mumkinki,  bu  ikki  asar  bizga  tarixni  ko‗rsatib  turuvchi  ko‗zgudir. 

Ijodkorlarning  mahorati  shundaki,  bu  ikki  asarda  ham  o‗sha  davr  ruhiyati 

singdirilgan.  Oradan  qancha  vaqtlar  o‗tmasin  bu  asarlar  o‗qimmatini 

yo‗qotmaydi. 



Xulosa 

qilib  aytganda,    Bobur  o‗z  asarida  tarixiy  voqealar  haqida  ma‘lumot 

berish  bilan  birga,  shu  voqealarning  ishtirokchisi  sifatida  o‗quvchi  ko‗z  oldida 

gavdalanadi. U shoh sifatida o‗lkalarda qattiqqo‗llik siyosatini olib boradi, jangdan 

bosh  tortgan  bir  necha  yigitning  burnini  teshadi,  asir  tushganlardan  bir  qismini 

o‗ldiradi. Shu bilan birga, u kishilarga marhamat va shafqat ham ko‗rsatdi. Bobur 

beva-bechoralarni  talagan  Xisravshohni  qoralaydi;  birovning  bir  ko‗za  yog‗ini 

o‗g‗irlagan  bir  yigitni  tayoq  bilan  urdiradi;  ayrim  vaqtlarda  yigitlari  bilan  goh 

yayov, goh otliq yurib, mashaqqat chekadi. ―Boburnoma‖ni o‗rganish mobaynida 

o‗quvchilar murabbiy ko‗magiga muhtoj bo‗ladilar. Zero, buyuk donishmand Abu 

Nasr Forobiy ta‘kidlaganidek, ―Insoniy vujuddan maqsad – eng oliy baxt-saodatga 



53 

 

erishuvdir.  Baxt-saodatlarga  erishuv  va  tug‗ma  qolbiliyatlarning  rivojlanishi  o‗z-



o‗zicha  bo‗lavermaydi,  balki  bu  masalada  qandaydir  muallim  yoki  rahbarga 

mutojlik tug‗iladi‖

19

. O‗qituvchi turli xil innavatsion texnologiyalardan foydalanib, 



yangi  ma‘lumotlar  asosida  dars  o‗tsa,  ta‘limda  ko‗zlangan  maqsadga  erishgan 

bo‗ladi.  Asarni  o‗qishda  miniaturalardan  foydalanib,  audio    orqali 

―Boburnoma‖dan  parcha  havola  etilsa  yoki  bunday  imkoniyatga  ega  bo‗lmasa, 

asarning  o‗zidan  ba‘zi  joylarni  o‗qib  bersa,  o‗quvchilarda  qiziqish  ortadi. 

―Boburnoma‖  haqida  ma‘lumot  berganda  o‗qituvchi  shunga  erishishi  kerakki, 

o‗quvchi  Boburni  ham  olim,  ham  donishmand  shoir,  ham  xo‗jalik  ishlariga  va 

obodonchilikka  katta  ahamiiyat  bergan, ham  ilm-fan,  san‘at  va  adabiyot  ahllariga 

muruvvatli  kishi  sifatida  tasavvur  etsin.  Bu  maqsadga  erishishning  samarali 

usullaridan  biri  ta‘lim  jarayonida  zamonaviy  pedagogik  texnologiyalar,  interaktiv 

metodlardan  foydalanishdir.  Biz  aynan  mana  shu  bobda    ―Boburnoma‖  asarini 

o‗qitishda  zamonaviy  pedagogik  texnologiyalar  masalasiga  alohida  e‘tiborimizni 

qaratdik  va  bir  nechta  jumladan,  ―Zinama  zina‖,  ―Ikki  tomonlama  kundalik‖, 

―Jumlalarni davom ettiring‖, ―Tanlab topaman‖ metodlarini keltirib o‗tdik.

 

Ta‘lim 



jarayonida  interaktiv  metodlardan  foydalanish  natijasida  o‗quvchilar  mavzu 

yuzasidan yetarlicha bilim, ko‗nikma va malakaga ega bo‗ladilar.

 

                




Download 1,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   49




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish