Adabiyot Abituriyentlar uchun 3-qism mustaqillik davri o‘zbek adabiyoti

24-DARS
XAYRIDDIN SALOH
(1934 –1969)
G‘oyat qisqa umri davomida bir qator yorqin she’riy asarlar yozib qoldirishga ulgurgan jo‘shqin shoir Xayriddin Saloh (Salohiddinov) 1934-yilning 15-yanvarida Toshkentda tug‘ildi. Maktabda o‘qib yurgan paytlaridayoq badiiy so‘zga bo‘lgan qiziqish Xayriddinni keksa shoir G‘ayratiy rahbarlik qilgan adabiyot to‘garagiga boshlab keldi. To‘garakda bo‘lajak shoir Erkin Vohidov, Yusuf Shomansur, Sayyor singari tengdoshlari bilan ijod sirlarini o‘rganadi.
X.Salohning ilk she’ri 1950-yilda bosilib chiqdi va ko‘pchilikning e’tiborini tortdi. O‘rta maktabni tugatgan Xayriddin Toshkent davlat pedagogika instituti (hozirgi Pedagogika universiteti)ning tarix-filologiya fakultetiga o‘qishga kirdi va uning kechki bo‘limini 1957-yilda tugatdi. Shundan so‘ng shoir «O‘zbekiston madaniyati» gazetasi, «G‘uncha», «Gulxan» jurnallarida adabiy xodim bo‘lib xizmat qildi.
She’rlar to‘plamlari: «Chashma» (1959), «Ikkinchi imtihon» (1961), «Ishqim va rashkim» (1965), «Tug‘yon», «Na’matak» (1969), «Izlar va hislar» (1974), «Shu’lalar qo‘shig‘i» (1975), «Lirika» (1985)
Dostonlari: «Laylo», «Yangroq hayot», «Toshkent bilan suhbat»
Tarjimalari: Bayron, Heyne, Lermontov, Shevchenko, Hamzatov singari olamga mashhur shoirlarning ko‘plab asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgan.
Serqirra ijodkor Xayriddin Saloh 1969-yilning 5-iyunida vafot etgan.


YULDUZLAR AFSONASI
Bobolarning gapi shunday: «Har kechaning kunduzi bor,
Har kimning o‘z nasibasi, har kimning bir yulduzi bor».
Gar tug‘ilsa biror go‘dak, derlar: «Ortdi yulduz soni,
Yana bitta mayoq bilan boyib qoldi yurt osmoni».
Biror yulduz uchsa, derlar: «Kimdir o‘tdi bu olamdan,
Ko‘hna dunyo ajrab qoldi, evoh, yana bir odamdan».
Eshitganman Zuhallar-u Oy, Zuhrolar to‘g‘risida,
Somon yo‘li, Hulkarlar-u Surayyolar to‘g‘risida,
Eshitganman yuztasini, eshitganman mingtasini,
O‘shalardan so‘zlab beray faqatgina bittasini:
«Qadim Hulkar yulduzining suluv qizi bo‘lgan ekan,
Bodom qovoq va oq tomoq, yuzi lo‘ppi to‘lgan ekan.
Uni sevib onajoni baxmallarga o‘rar ekan.
Qizchasida istiqbolni aniq-ravshan ko‘rar ekan.