Adabiyot 5-sinf

ERTAKLAR OLAMIDA
1. Ertak atamasi kimning qaysi asarida uchraydi?
J: Mahmud Qoshg‘ariynin «Devonu lug‘otit-turk» asarida
2. Ertak deb qanday asarlarga aytiladi?
J: Hayot haqiqati bilan bogliq bolib, xayoliy va hayotiy uydirmalar asosiga qurilgan, didaktik g‘oya tashuvchi og‘zaki hikoyalarga ertak deyiladi
3. Ertak atamasi Surxondaryo, Samarqand, Farg‘ona- da qanday nomlanadi? J: Matal
4. Ertak atamasi Buxoroda qanday nomlanadi?
J: Ushuk
5. Ertak atamasi Xorazmda qanday nomlanadi?
J: Varsaki
6. Ertak atamasi Toshkentda qanday nomlanadi?
J: Cho‘pchak
7. Qaysi janrdagi asarlar kirish qismi, voqealar rivoji, tugallanmadan tashkil topadi? J: Ertak
8. Ertaklarning boshlanmasida qaysi jonivor «qizil ekan, quyrugi uzun ekan, ko‘k muzga mingan ekan, muruti singan ekan», deb taYiflanadi? J: Qirg‘ovul
9. Ertaklarning boshlanmasida qaysi jonivor «azonchi» deb ta’riflanadi? J: Ola qarg‘a
10. Ertaklarning boshlanmasida qaysi jonivor qozon- chi» deb taYiflanadi? J: Qora qarg‘a
11. Ertaklarning boshlanmasida qaysi jonivor «to‘qim- chi» deb ta’riflanadi? J: To‘rg‘ay
12. Ertaklarning boshlanmasida qaysi jonivor «chaqim- chi» deb ta’riflanadi? J: Chumchuq
13. «Sizga bog‘ bolsin, bizga hayot» jumlasi ertaklar- ning qaysi qismida uchraydi? J: Kirish qismida
14. «Surnaychi» deya ta’riflanuvchi jonivor qaysi?
J: 0‘rdak
15. «Karnaychi» deya qaysi jonivor ta’riflangan?
J: G‘oz
16. «Uch og‘ayni botirlar» ertagi qanday ertak hisobla- nadi? J: Maishiy ertak
17. «Uch og‘ayni botirlar» ertagida ota o‘g‘illariga nima uchun «to‘g‘ri boling» deydi? J: Bexavotir bolasiz
18. «Uch og‘ayni botirlar» ertagida ota o‘g‘illariga nima uchun «maqtanchoq bolmang» deydi?
J: Xijolat tortmaysiz
19. «Uch og‘ayni botirlar» ertagida ota o‘g‘illariga nima uchun «dangasalik qilmang» deydi?
J: Baxtsiz boMmaysiz
20. «Uch og‘ayni botirlar» ertagida to‘ng‘ich o‘g‘il necha yoshda edi? J: 21 yoshda
21. «Uch og‘ayni botirlar» ertagida o‘rtancha o‘g‘ilning yoshi nechada edi? J: 18 yoshda
22. «Uch og‘ayni botirlar» ertagida kenja o’gilning yoshi? J: 16 yoshda
23. Ota o’gillariga qanday otlarni tayyorlab qo’yganli- gini aytadi? J: Qora ot, saman ot, ko‘k ot
24. To‘ng‘ich o‘g‘il birinchi kecha poyloqchilik qilib, ni- mani yoki kimlarni oldiradi? J: Sherni
25. o’rtancha o’g‘il birinchi kecha poyloqchilik qilib, ni- mani yoki kimlarni oldiradi? J: Ajdarni
26. Kenja o’g‘il birinchi kecha poyloqchilik qilib, nimani yoki kimlarni oldiradi? J: 0‘g‘rilarni
27. Podshoh saroyida mehmon bolgan uch og‘a-ini botirlardan qaysi biri shinnidan odam isi kelayotganligini aytadi? J: 0‘rtancha botir
28. Uch og‘a-ini botirlardan qaysi biri nonni taxlagan kishining otasi nonvoy ekanligini aytadi? J: Kenja botir
29. Uch og‘a-ini botirlardan qaysi biri o‘zlari yeyayotgan go‘sht qo‘zi go’shti va u it emib katta bolganligini aytadi?
J: To‘ng‘ich botir
30. To‘ti va podshoh haqidagi hikoyatni kim podshoga so‘zlab beradi? J: Kenja botir
31. Podshoh to’tini necha yil qafasda saqlaydi?
J: Uch yil
32. Podshoh to‘tiga yurti Hindistonga borib kelish uchun necha kun muhlat beradi? J: 0‘n besh kun
33. To‘ti podshoga sovg‘a sifatida yurtidan nima olib keladi? J: Uch dona yoshartiradigan meva
34. To’ti va podshoh haqidagi hikoyatdan qanday xulo- sa chiqadi? J: Podshohga yaqin bolgan kishilar har dolm xatarda yashaydi
35. Uzum o’girlashga kelgan o‘g‘rini bog‘bon nima bi- lan urib oldiradi? J: Shashvar to‘qmoq bilan
36. Qaysi asarda ikkita xiyonatkor vazir obrazi beril- gan? J: «Uch og‘ayni botirlar» ertagida
37. Hayvonlar haqidagi ertaklarda gol, laqmalik ramzi sifatida gavdalanadigan hayvon qaysi? J: Bo‘ri
38. Ertakning qaysi turi uchun asosiy mazmun majoziy, ya’ni ko’chma ma’noga ega va ular barcha qiziqadigan fan- tastik hikoyalardan iborat boladi?
J: Hayvonlar haqidagi ertaklar
39. Hayvonlar haqidagi ertaklarga qaysilar kiradi?
J: «Echkining o‘ch olishi», «Laqma ayiq», «Bo‘ri bilan tulki»
40. Ertakning qaysi turi sehr-jodu asosiga qurilgan bolib, asar qahramonlari har narsa qolidan keladigan mo‘jizakor kimsalar yoki jonlantirilgan narsa yoxud hayvon- lardan iborat boladi? J: Sehrli ertaklar
41. Sehrli ertaklarga qaysilar kiradi?
J: «Devbachcha», «Yalmog‘iz», «Qaynar xumcha», «Urto‘qmoq», «Ochil dasturxon»
42. «Susambil» ertagi ertakning qaysi turiga kiradi?
J: Sehrli ertak
43. «Susambil» ertagida eshakka Susambilga borish- da hamrohlik qilgan jonivorlarni tartib bilan sanang.
J: Xo‘roz, ho‘kiz, kalamush, arilar
44. Qaysi asarda orzu qilgan joylariga yetish niyatida yolga chiqib, ko‘plab qiyinchiliklarga, ochlik va suvsizlikka chidagan qahramonlar obrazi uchraydi?
J: «Susambil» ertagida
45. Suv o‘rniga sharbat, o‘t o’rniga qora mayiz yey- digan eshak obr^zi qaysi asarda berilgan?
J: «Susambil» ertagida
46. «... juda ham keng, bepoyon bir joy ekan. Havosi juda toza, narigi yoqda ulkan tog‘ bolib, uning shabadasi dolm g‘irillab kelib turar ekan. Yerda ko‘m-ko‘k maysalar, bedalaryashnabyotibdi. Biryoqda bug‘doy, arpa; biryoqda qovun-tarvuzlar, bir taraf keta-ketguncha bog‘: unda uzum, anjir, o‘rik, shaftoli va turli-tuman mevalar g‘arq pishgan. Ariqlarda zilol suv sharqiraydi». Ushbu ta’rif qaysi joy haqi- da? J: Susambil haqida
47. «Susambil» ertagida bo‘rilar «so‘fi» deb kimni ayti- shadi? J: Xo’rozni
48. Bo‘rilar «eshon» deya taYiflagan jonivor qaysi?
J: Eshak
49. «Munkarnakir» deya bo’rilar kimni ta’riflashadi?
J: Ho‘kizni
50. Bo’rilar tomonidan «Azroll» deya ta’riflangan perso- naj qaysi? J: Arilar
51. «Go’rkovlar» sifatida ta’riflangan jonivor qaysi?
J: Kalamush
52. Ertaklarning xarakterli xususiyatlari qaysilar?
J: Fantaziyaga keng o‘rin berilishi, mubolag‘a, giperbola kabi tasviriy vostalardan foydalanish
53. Ertaklarning qaysi turida voqealarning aksariyati hayotga yaqin, hayotdan olingan boladi?
J: Hayotiy-maishiy ertaklar
54. «Ozodachehra», «Malikai Husnobod», «Farhod va Shirin», «Tohir va Zuhro», «Oygul bilan Baxtiyor», «Ziyod botir» ertaklari ertakning qaysi turiga kiradi?
J: Hayotiy-maishiy ertak
55. Qaysi ertaklar jiddiy fikr-mulohazalar uyg‘otadigan, muayyan tarbiyaviy yo‘nalishga ega bolgan asarlardir?
J: Hayotiy-maishiy ertak
56. Bugungi kundagi ertakchi, matalchilarni toping.
J: Hamrobibi Umarali qizi, Hasan Xudoyberdi o‘gli, Haydar Baychi o‘gli, Nurali Nurmat o‘gli, Husanboy Rasul o‘gli
57. Yozma ertak yozgan ijodkorlarni toping.
J: 1. Behbudiy; 2. Munavvarqori Abdurashidxonov;
3. Fitrat; 4. Abdulla Avloniy; 5. Hamza; 6. Siddiqiy-Ajziy.
58. «Kachal polvon» ertak-qissasining muallifini toping.
J: Shukur Sa’dulla
59. «Yoriltosh» ertak-pyesasining muallifini toping.
J: Shukur Sa’dulla
60. «Zangori gilam» ertagining muallifini toping.
J: Sulton Jo‘ra
61. «No‘xat polvon» sheYiy ertagining muallifini toping.
J: Shukur Sa’dulla
62. «Afsona yaratgan qiz» ertak-pyesasining muallifini toping. J: Shukur Sa’dulla
63. Ertaklar mavzusiga ko‘ra necha turga bolinadi?
J: 4 turga: hayvonlar haqidagi ertaklar, sehrli ertak- lar, hayotiy-maishiy ertaklar, hajviy ertaklar
64. «Laqma it», «Ayyor chumchuq» ertaklarining mu- allifi kim? J: Shukur Sa’dulla
65. Hozirgi kunda ertak yozish an’anasini davom et- tirayotgan ertakchi ijodkorlarni toping. J: X.To‘xtaboev, A.Obidjon, TAdashboev, OMmonberdiev
66. Ijodining roppa-rosa o‘n yilini faqat bolalar uchun hikmatli hikoyalar va ertaklar yaratishga bag‘ishlagan ijod- korni toping. J: L.N.Tolstoy
67. Yozma ertakchilikni rivojlantirishga hissa qo’shgan rus ijodkorlari qaysilar?
J: A.S.Pushkin, L.N.Tolstoy, K.D.Ushinskiy