Abuzalova M

kombinator-pozitsion o„zgarishlari 
deyiladi. Masalan, rus tilidagi 
лодка 
va 
город 
so„zlarida [
d] 
tovushi [
t] 
tarzida talaffuz qilinadi, ya‟ni 
jarangsizlashadi. O„zbek tilida 
yutdi 
va 
obod 
so„zlarida ham shu holat 
yuz beradi. 
Лодка 
va 
yutdi 
so„zlarida jarangsizlanish qo„shni tovush 
ta‟sirida yuz bersa, 
город 
va 
obod 
so„zlari talaffuzida o„zgarish 
tovushning so„z tarkibidagi mavqeyi bilan bog„liqdir. Birinchi holat 
kombinator o„zgarish bo„lsa, ikkinchi holat pozitsion o„zgarishdir. Biz 
quyida shu o„zgarishlar haqida fikr yuritamiz. 
1.
 
Singarmonizm. 
Bu hodisada unli va undoshlarning o„zgarishi 
farqlanadi. Unlilarning nutq jarayonida o„zgarishi 
singarmonizm 
deyiladi. Singarmonizm unlilarning moslashishi, uyg„unligi demakdir. 
Singarmonizm faqat turkiy tillarga xosdir. Uning ikki asosiy ko„rinishi 
mavjud
: 
a)
til garmoniyasi; 
b)
lab garmoniyasi. 
Til garmoniyasida unli tovushlar yumshoqlik va qattiqlik, til oldilik 
yoki til orqalik jihatdan bir-biriga moslashadi. Masalan, 
qalam 
so„zidagi 
[
q] 
undoshi chuqur til orqa undoshi bo„lganligi bois, birinchi bo„g„indagi 
[
a
] unlisi ham til orqalik xususiyatiga ega bo„ladi. Buning natijasida esa 
keyingi bo„g„inda [
a] 
tovushi ham til orqa unlisi sifatida namoyon 
bo„ladi. Demak, birinchi [