Abulqosimov h. P., Muminov n. G

10.1.2-jadval. 
Jahon xo‘jaligi institutlarining “egizaklari”
191
 
Qonuniy jahon xo‘jaligi 
institutlari 
Jinoiy jahon xo‘jaligi 
institutlari 
jahon xo‘jaligining asosiy 
sub’ekti bo‘lib transmilliy 
korporatsiyalar va mamlakat 
hukumatlari hisoblanadi 
asosiy sub’ekt kelib chiqishi 
milliy, lekin faoliyat miqyosi 
bo‘yicha transmilliy xalqaro 
jinoiy guruhlar (italiya mafiyasi, 
kolumbiya narkokartellari, xitoy 
triadalari va boshq.) hisoblanadi 
internatsiyalashuv 
hududiy 
bloklarni (G‘arbiy Yevropada 
YeI, 
Shimoliy 
Amerikada 
milliy 
jinoiy 
guruhlarni 
kooperatsiyasi natijasi Janubi-
Sharqiy 
Osiyodagi 
“Oltin 
189
kokain - koka bargidan olinadigan, og‘riqni qoldiradigan modda, alkoloid 
190
geroin - kuchli narkotik modda, dori 
191
Mualliflar tomonidan tuzilgan. 

---

NAFTA) shakllanishiga olib keldi uchburchak” 
yoki 
Lotin 
Amerikasidagi 
“And 
uchburchagi” kabi uyushmalar 
vujudga keladi 
Transmilliy jinoiy faoliyatni ikki blokka ajratish mumkin. “Boy 
Shimol” (rivojlangan mamlakatlar) va “kambag‘al Janub” 
(rivojlanayotgan mamlakatlar) o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar katta 
ahamiyatga egadir. Ammo shunday transmilliy jinoiy faoliyatlar 
mavjudki, ular asosan faqatgina rivojlangan mamlakatlar bilan 
bog‘liqdir. 
 
10.2. Shimol va Janubning o‘zaro munosabatlaridagi jinoiy 
global muammolar 
Xalqaro jinoiy faoliyatning paydo bo‘lishi va rivojlanishi 
dunyoni “boy Shimol” va “kambag‘al Janub”ga bo‘linishining 
qo‘shimcha oqibatidir. Bir tomondan G‘arbning rivojlangan 
mamlakatlari (Shimoliy Amerika, G‘arbiy Yevropa, Yaponiya)ning 
yetarli darajada boy aholisi “to‘qlikka – sho‘xlik” qilib, odob-ahloqqa 
to‘g‘ri kelmasa ham, eng nozik iste’mol ehtiyojlarini qondirishadi. 
Xippi va san’at ahli uchun narkotiklarga, burjua oliftalari uchun 
san’at buyumlariga, farzandsiz oilalar uchun yosh bolalarga talab shu 
mamlakatlardan chetdagi kapitalizmning jinoiy guruhlari tomonidan 
qondirilib kelinmoqda. Ikkinchi tomondan, chet (pereferiya)dagi 
kapitalizm 
mamlakatlari 
g‘arb sivilizatsiyasining ko‘pgina 
mahsulotlariga (nufuzli iste’mol tovarlari, zamonaviy qurollar) 
ehtiyoj sezadilar, lekin ularni qonuniy bozorlarda sotib olish uchun 
yetarli mablag‘ga ega emaslar. Ushbu tovarlarni endi rivojlangan 
mamlakatlardagi jinoiy tashkilotlar taklif etadilar. 
Natijada rasmiy jahon bozoriga parallel ravishda, asosan chet 
(pereferiya)dagi kapitalizm mamlakatlari tomonidan nazorat 
qilinadigan, noqonuniy jahon bozori shakllanib boradi. Noqonuniy 
jahon bozoriga taqiqlangan tovarlar (narkotiklar, qurol-yarog‘) 
kontrabandasi, va umuman qonuniy (olmos, sigareta, avtomobil), 
hamda qalbaki tovarlarning qonuniy savdosi va noqonuniy migratsiya 
kiradi. 

---