Abulqosimov h. P., Muminov n. G


 Xufyona iqtisodiyot miqyoslari



Download 3,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/158
Sana07.03.2022
Hajmi3,96 Mb.
#486009
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   158
Bog'liq
- P2

 
2.3. Xufyona iqtisodiyot miqyoslari 
Xufyona iqtisodiyotning miqyosi ko‘pincha iqtisodiy tizim turiga 
bog‘liq bo‘lib, bu bog‘liqlik bir xil xarakterga ega emas
27
. Shu narsa 
27
Jahonning turli mamlakatlarida yashirin iqtisodiyotning miqyoslari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar bilan quyidagi adabiyotlarda tanishib chiqish mumkin: Шнайдер Ф. 
Черная дыра // Эксперт. 2000. № 12.; Шнайдер Ф., Энсте Д. Рост теневой 
экономики во всем мире // Экономическая теория преступлений и наказаний.; 


ayonki, to‘liq davlatlashtirilgan (davlat tasarrufiga o‘tgan) va mutlaq 
davlat tasarrufidan chiqarilgan iqtisodiyotda yashirin iqtisodiyot 
bo‘lmaydi: birinchi holatda davlat har qanday yashirin faoliyatni 
taqiqlaydi, ikkinchi holatda esa hech qanday nazorat bo‘lmaydi va 
“soyada yashirinish”ga ehtiyoj ham qolmaydi. Xufyona faoliyat 
markazlashtirilgan va demarkazlashtirilgan xo‘jaliklar orasidagi 
“chegara hududlari”da kengayib boradi: bir tomondan, kuchsizlanib 
borayotgan markazdan boshqariladigan iqtisodiyotda nazorat qilish 
imkoniyatlari 
kamayib 
boradi; 
ikkinchi 
tomondan, 
davlatlashtirilayotgan bozor xo‘jaligida doimo ham samarali 
bo‘lmagan nazorat choralari ko‘payib boradi. 
Tadqiqotlar ko‘rsatishicha (2.3.1-jadval), rivojlangan mamlakatlar 
orasida yashirin iqtisodiyot G‘arbiy Yevropaning ba’zi mamlakatlarida 
eng katta, AQShda nisbatan o‘rta, Yaponiya, Shveysariya kabi 
mamlakatlarda minimal hajmga ega. Ushbu farqni Yevropaning 
ko‘pchilik mamlakatlaridagi aralash iqtisodiyotning yuqori darajada 
“davlatlashtirilganligi”, amerikacha individualizmning salbiy sarf-
xarajatlari va Yaponiyadagi “jamiyat rizoligi” muhiti bilan 
tushuntiriladi. Yaponiyada hatto gangsterlar ham narkobiznes, reket va 
fohishabozlikdan olgan daromadlaridan soliq to‘lashadi. 
Jahonda har yili yashirin sektorda kamida 8 trln. AQSh dollari 
miqdorida qo‘shilgan qiymat yaratiladi, bular korxonalarning 
buxgalteriya hisobotlarida va alohida mamlakatlar , hamda xalqaro 
tashkilotlar rasmiy statistikasida o‘z aksini topmaydi. Shunday qilib, 
ko‘lam jihatidan global yashirin iqtisodiyotni dunyodagi eng katta 
YaIMga ega bo‘lgan AQSh iqtisodiyoti bilan taqqoslash mumkin. 
1990- yillarning ikkinchi yarmida yashirin iqtisodiyot 
rivojlangan mamlakatlarda YaIMning o‘rtacha 12 foiziga, o‘tish 
iqtisodiyoti 
mamlakatlarida 
– 23 foiziga, rivojlanayotgan 
mamlakatlarda – 39 foiziga teng edi. 
Bozor munosabatlari taraqqiy etgan mamlakatlarda yashirin 
sektorning miqyoslari doimo o‘sib bormoqda. 1998 yilda yashirin 
sektor eng katta ulushga ega bo‘lgan mamlakat Gretsiya (rasmiy 
YaIMning 29.0 foizi) hisoblangan edi. Eng katta yashirin sektorga ega 
mamlakatlar qatoriga Italiya (27.8%), Ispaniya (23.4%) va Belgiya 
Неформальный сектор экономики за рубежом / Под ред. 
Л. М. Тимофеева 
и 
Ю. В. 
Латова. 
М., 2000. Вып. 2. 


(23.4%) ham kiradi. O‘rtacha ko‘rsatkichlarga Irlandiya, Kanada, 
Fransiya va Germaniya (14,9 dan 16,3 foizgacha) kabi mamlakatlar 
egadir. Yashirin sektorning miqyosi eng kam mamlakatlar – Avstriya 
(9,1%), AQSh (8,9%) va Shveysariyada (8,0%). Shunday qilib, 
nisbatan farovon mamlakatlarda ham yashirin iqtisodiyotning mutlaq 
hajmi katta ko‘rsatkichlarga ega: AQSh – 700 mlrd. AQSh doll., Italiya 
– 310 mlrd. AQSh doll., Buyuk Britaniya – 190 mlrd. AQSh doll. 

Download 3,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish