|
oshiruvchi
tashkilotlar
2000 y.
2018 y. 2000 y. 2018 y. 2000 y. 2018 y.
Go‘sht, tirik
vaznda
1,3
4,1
91,1
92,6
7,6
3,3
Sut
1,5
3,6
93,6
95,6
4,9
0,8
Tuxum
1,0
14,4
59,9
58,4
39,1
27,2
Jun
1,1
7,9
74,3
87,5
24,6
4,6
Qorako‘l teri
1,1
7,3
32,1
83,2
66,8
9,5
Dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarining oziq-ovqat qishloq
xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishdagi katta imkoniyatlarini
hisobga olgan holda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020
yil 3 apreldagi “Koronavirus pandemiyasi davrida aholi, iqtisodiyot
tarmoqlari va tadbirkorlik sub’ektlarini qo‘llab-quvvatlashga doir
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmoniga muvofiq
norasmiy sektor, shu jumladan, dehqon (shaxsiy yordamchi)
xo‘jaliklari faoliyatini rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash chora-
tadbirlari amalga oshirildi. Ularni rasmiy sektorga o‘tkazish chora-
tadbirlarini amalga oshirish davom ettiriladi.
O‘zbekistonda mehnat bozorida norasmiylikni aniqlash
xususiyatlari.
Norasmiy sektor iqtisodiyotning soliq solinmaydigan
qismi bo‘lib, hukumat tomonidan nazorat qilinmaydi va shuning
uchun mamlakatning yalpi ichki mahsulotini hisoblashda hisobga
olinmaydi.
138
O`zbekiston Respublikasida qishloq xo`jaligi ko`rsatkichlari/ nashr etilgan:
17/07/2017//http: stat.uz; Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий-иқтисодий
ҳолати. 2018 йил январь-декабрь.-Т., 2019.-93-бет ma’lumotlari asosida mualliflar
tomonidan tuzildi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 22
dekabrdagi 1011-sonli qarorida
139
norasmiy sektorda ishlaydiganlar
soliq idoralarida ro‘yxatdan o‘tmagan xodimlar sifatida belgilanadi.
Norasmiy sektor turli shakllarga ega bo‘lishi mumkinligi sababli, uni
o‘lchash uchun ko‘plab vositalar mavjud.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (ITIM) tomonidan
o‘tkazilgan
hisob-kitoblarga
ko‘ra
140
,
norasmiy
sektorda
ishlaydiganlar ulushi mamlakatning iqtisodiy faol aholisining
taxminan 45 foizini tashkil etadi. Bu holda, norasmiy sektorning
ko‘rsatkichi sifatida, ish bilan ta’minlangan aholining daromad solig‘i
to‘lamagan qismi sifatida, hech qanday yozma shartnomasiz
ishlayotganlarning ulushi hisobga olindi.
Davlat statistika qo‘mitasining ma’lumotlariga ko‘ra, 2020 yil 1
yanvar holatiga iqtisodiyotda band bo‘lganlar soni 13,5 million
kishini tashkil etdi. Shu bilan birga, Soliq qo‘mitasining hisobotlariga
ko‘ra, jismoniy shaxslar soliq to‘lovchilarining umumiy soni 2020 yil
boshiga kelib 4,9 million kishini tashkil etgan, shu tariqa budjetga
o‘rtacha o‘rtacha 16 foiz soliq tushumini ta’minlaydigan shaxsiy
daromad solig‘i xodimlarning atigi 36 foizida olinadi. 13,5 million
bandlardan chet elda ishlaydigan 2,5 millionga yaqinini hisobdan
chiqarib tashlansa, iqtisodiyotda band bo‘lganlarning atigi 55 foizi
rasmiy ravishda ishlaydi.
Shu bilan birga, shuni ta’kidlash kerakki, so‘nggi yillarda
norasmiy sektorning taxminiy hajmi har xil tadqiqotlar natijasida
turlicha berilgan bo‘lib, ular YaIMning 27-52% ni tashkil etadi.
ITIM tomonidan respublikaning mintaqalarida sektorning
norasmiy bahosi ham o‘tkazildi.
Shunday qilib, norasmiy sektor darajasi past bo‘lgan hududlar
qatoriga Toshkent, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent va
139
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 22.12.2017 й. 1011-
сон "Ишга жойлаштиришга муҳтож аҳоли сонини аниқлаш, шу жумладан, уй
хўжаликларини меҳнат билан бандлик масалалари бўйича ўрганишлар ўтказиш,
шунингдек, меҳнат ресурслари, бандлик ва ахолини ишга жойлаштириш
балансини шакллантириш методикасини такомиллаштириш тўғрисида"ги Қарори
140
Хасан Маджидов, Бахтишод Хамидов. Разглядеть невидимку:
неформальный сектор в Узбекистане. https://review.uz/ru/y6u
Navoiy viloyatlari kiradi. Norasmiy sektor darajasi yuqori bo‘lgan
hududlar qatoriga Farg‘ona, Andijon, Namangan va Samarqand
viloyatlari kiradi.
Shu bilan birga, norasmiy yollashning asosiy qismi xususiy
kompaniyalar tomonidan amalga oshirilishini ta’kidlash lozim (65%).
Bundan tashqari, norasmiy yollash / ishga jalb qilishning uchdan bir
qismi o‘zini o‘zi ish bilan band bo‘lganlar (tikuvchilar, duradgorlar,
haydovchilar va boshqalar)ga to‘g‘ri keladi. Davlat ulushi mavjud
korxonalarning norasmiy ishga yollashdagi ulushi 2% ni tashkil qiladi.
Manba: Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi ma’lumotlari
Do'stlaringiz bilan baham: |
