Abu Rayxon Beruniy “Hindiston” asari haqida taqdimot abu rayhon beruniyning hayoti va ijodi

Beruniy yunon faylasuflari Levkipp va Demokrit qarashlariga qo‘shilib, atomistika ta’limotini tan oladi, lekin ulardan farqli o‘laroq borliqda bo‘shliqning mavjudligini inkor etadi. U atomlar sifat jihatdan o‘zgarish xususiyatiga ega, degan fikrni bildiradi. Beruniy nuqtai nazaricha, makon va zamon borliqning muhim xususiyatlaridir.

• Beruniy yunon faylasuflari Levkipp va Demokrit qarashlariga qo‘shilib, atomistika ta’limotini tan oladi, lekin ulardan farqli o‘laroq borliqda bo‘shliqning mavjudligini inkor etadi. U atomlar sifat jihatdan o‘zgarish xususiyatiga ega, degan fikrni bildiradi. Beruniy nuqtai nazaricha, makon va zamon borliqning muhim xususiyatlaridir.

Beruniyning ijtimoiy-siyosiy qarashlari insonparvarlik g‘oyalari bilan sug‘orilgan. U insonni eng sharafli borliq sifatida tushuntiradi. Inson faqat o‘zi uchun yashamasligi, insonlar bir-birlariga yordam berishlari kerakligini ta’kidlaydi. Uningcha, insonlar o‘rtasidagi tafovut ko‘proq tashqi jihatdan mavjud bo‘lib, ular ichki tuzilashi va tashkil topishi jihatdan bir umumiylikka ega. Lekin inson maymunga o‘xshasa ham, ular o‘rtasida tub farqlar mavjud. U «Hindiston» asarida insonlarda tillarning turlicha ekanligi to‘g‘risida to‘xtalar ekan: «Tillarning turlicha bo‘lishiga sabab-odamlarning guruhlarga ajralib ketishi, bir-birlaridan uzoqda yashashlaridir»,-deydi.

• Beruniyning ijtimoiy-siyosiy qarashlari insonparvarlik g‘oyalari bilan sug‘orilgan. U insonni eng sharafli borliq sifatida tushuntiradi. Inson faqat o‘zi uchun yashamasligi, insonlar bir-birlariga yordam berishlari kerakligini ta’kidlaydi. Uningcha, insonlar o‘rtasidagi tafovut ko‘proq tashqi jihatdan mavjud bo‘lib, ular ichki tuzilashi va tashkil topishi jihatdan bir umumiylikka ega. Lekin inson maymunga o‘xshasa ham, ular o‘rtasida tub farqlar mavjud. U «Hindiston» asarida insonlarda tillarning turlicha ekanligi to‘g‘risida to‘xtalar ekan: «Tillarning turlicha bo‘lishiga sabab-odamlarning guruhlarga ajralib ketishi, bir-birlaridan uzoqda yashashlaridir»,-deydi.