Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti payvand konstruksiyalarini

2.
Tortqilar va kergichlar.
Listlarni bir-biriga tortib turish yoki 
ularni ichdan kerish uchun, masalan, silindrik obechaykalarni 
payvandlashda ishlatiladi. Listlar yuzasiga vaqtincha chatib olinadigan 
hamda gaykali bolt yordamida tortiladigan ikkita burchakli eng oddiy 
tortgichlardan hisoblanadi. Chatib olgandan keyin burchakliklar kesib 
tashlanadi, ular payvandlangan joy esa tozalanadi. Keruvchi moslamalar 
umumiy tortqi yoki halqaga burab kirgiziladigan ikkita yoki bir necha 
boltlardan iborat buladi. Obechayka ichdan boltlarni burab keriladi.
3.1-rasm
. Qisuvchi va tirgak moslamalar 

---

24
Odatda, obechaykalarning ko‘ndalang choklarini payvandlashda ana 
shunday moslamalardan foydalaniladi (3.3,a-rasm) 
Rezervuarlarni montaj qilish va payvandlashda listlarning chetlarini 
tortib taranglash va tekislash uchun ponasimon yig‘ish moslamalar 
ishlatiladi (3.3,b-rasm). 
3.2-rasm
. Richagli qisqich (a) va ekstsentrikli (b) qisqich 
Rezervuarlarning bo‘ylama choklarini yig‘ish va payvandlash 
aniqligini oshirish uchun tortqi vintli strubsinalar ishlatiladi (3.3,c-rasm). 
Dastaki payvandlash o‘rniga avtomatik payvandlash usuli qo‘llanilganda 
jarayonning asosiy operatsiyalari, ya‘ni elektrodni erishi sayin uni yoyga 
uzatish, yoy uzunligini bir xilda saqlash, yoyni chok bo‘ylab surish, 
tegishli mexanizmlar-payvandlash kallaklari va traktorlar yordamida 
avtomatik bajariladi. Payvandchiga jarayonni sozlash, uning o‘tishini 
kontrol qilish, avtomatni ishga solish yoki to‘xtatish ishlarigina qoladi. 

---

25
 
3.3-rasm
. Moslamalar: 
a-taranglovchi va keruvchi; b-yig‘ish-pona moslamalar; d-taranglovchi vintli 
strubsina; 1-rostlovchi vint, 2-tortib biriktiriladigan listlar, 3-bosib turuvchi vintlar, 
4-qisqich, 5- taranglovchi vint, 6-shar gayka, 7-tirsak planka 

---

26