Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti a. V. Mavlonov

Gravitatsion  rejim  - 
bunday  sharoitda  neft  quduq  tubiga 
g’zining  og’irlik  kuchi  tufayli  oqib  kelishi  mumkin.  Bunday  holat 
qatlamda  boshqa  kuchlar  mavjud  bg’lmaganda  namoyon  bg’ladi. 
Bunday  holat  aksariyat  erigan  gaz  tarzidan  keyin  namoyon  bg’lishi 
mumkin.  Qatlamning  yotish  qiyaligi  ancha  bg’lganda  uning  yuqori 
qismidan  quyisiga  neft  oqib  kelishi  kuzatiladi.  Bunday  rejimda  yliga 
dastlabki olinishi mumkin bg’lgan zahiraning 1
-
2% olinishi mumkin. 
Bunday  holatda  neft  juda  sekin  harakat  qiladi.  Lekin  boshqa  rejim 
bilan  birgalikda  anchagina  yaxshi  natijalar  berishi  mumkin.  Bunday 
rejimda  ishlatilgan  uyumlar  sanoqli.  Ular  Ozarbayjon,  Saxalinda 
mavjud.  
 
 
 
11-rasm. Erigan gaz tarzida qazib chiqariladigan neft uyumi 
asosiy kg’rsatkichlarining g’zgarishi.  
SHartli belgilar 9-rasmdagidek. 
 
 

---

 
116 
SHuni  qayd  etish  lozimki,  bosim  pasayishi  bilan  qatlamdan 
olinayotgan  mahsulot  mutanosibligi  ba’zi  chekinishlarni  e’tiborga 
olmaganda, aksariyat tg’g’ri chiziqligicha qolaveradi. 
Bu  rejimda  ishlatilgan  quduqlarning  vaqt  g’tishi  bilan  suv 
bosishi  kuzatiladi,  deyarlik  hamma  quduqlarda  gaz  bilan  birga  suv 
paydo  bg’ladi,  aksariyat  uyum  chegarasidagi  quduqlar  deyarlik  suvga 
aylanadi. Kollektorning bir tekis bg’lmasliga sharoitida quduqlarni suv 
bosish sharoiti ham har xil kechadi. Ba’zan mahsuldor quduqlarni suv 
zabt  etadi  va  er  bag’rida  kg’plab  gazning  qolib  ketishi  kuzatiladi. 
SHuning  uchun  ham  bunday  holatlarda  qatlamning  gaz  beruvchanlik 
qobiliyati  katta  oraliqda  bg’lishi  mumkin,  ya’ni  0,5-0,95  ni  tashkil 
etadi.