|
foiz
(%) suv esa 3,6 ga teng bo’lib ajratiladi. YAqqol kg’rinish uchun
mahsulotlar boshqa-boshqa rangga bg’yaladi. Aksariyat neft va gaz
jigarrang, suv (haydalayotgan, qatlam suvi va h.k.) havorang bilan
ifodalanadi. Haritada neft-gaz chiqarishning
dastlabki va o’sha kunga
holati aks ettiriladi. Albatta ularni bir-biridan farq qilish uchun
chiziqlar, shartli belgilar bilan bajarilishi lozim. Agar qazib chiqarish
ob’ekti bir necha qatlamlardan tashkil topgan bg’lsa, bunday xaritani
har bir qatlam uchun tuzish maqsadga muvofiqdir.
Quduqlar bg’yicha jamlangan ma’lumot olish va haydash
xaritasi aksariyat yil oxirida yiliga bir marta tuziladi. Bunda quduq
nuqtalari atrofida doira chizib unda qazib chiqarishning dastlabki
davridan hozirgi kungacha olingan (yoki haydalgan) mahsulot (neft,
gaz, suv) kg’rsatiladi. Avvalgi xaritadagidek shartli belgilar va ranglar
ishlatilishi mumkin. Bunda ishlatishning har xil usullari bilan olingan
mahsulot kg’rsatilsa yana yaxshiroq bo’ladi. Undan tashqari har bir
quduqqa to’g’ri keladigan zahira xaritasi bilan bu xarita solishtirilsa,
qatlamdai mahsulot olinganlik darajasini ham chamalash mumkin
bg’ladi.
Quduqlarning texnologik ish rejimi - qatlamdan mahsulot olish
jarayonini rivojlantirish va uni tartibga solish maqsadida bajariladi.
Bunda har bir ishlab turgan quduqning hozirgi ahvoli va kelgusida
ishlash kg’rsatkichlari beriladi.
Qazib chiqarish ob’ektini neft (gaz) chiqarish bg’yicha
umumiy geologik hisoboti asosan ob’ekt pasporti va ob’ektning qazib
chiqarish chizmasi (grafik) orqali bajariladi.
Ob’ektni qazib chiqarish pasportida uning geologik tafsiloti
hamda loyiha bg’yicha amaliy qazib chiqarish kg’rsatkichlari
kg’rsatiladi. Geologik tavsilotda esa ob’ektni qazib chiqarishdan
avvalgi g’rtacha qazib chiqarish kg’rsatkich-lari: kollektorning yotish
chuqurligi, uning qalinligi (umumiy, foydali, neft-gaz bilan
shimilgan), g’ovakligi, g’tkazuvchanligi kg’rsatshgadi. Undan tashqari
SNCH, GNCH, GSCH, neft-gaz maydoni, gaz maydoni, suv-neft va
gaz-suv zonalari, ob’ektning har xillik kg’rsatkichi, keltirilgan qatlam
bosimi, tg’yingan bosimi, suyuqlikka aylanishniig boshlanish bosimi,
qatlam harorati tg’g’risidagi ma’lumotlar keltiriladi.
184
Neftning
qatlam
sharoitidagi
va
oddiy
sharoitdagi
xususiyatlari, zichligi, qovushqoqligi, gaz tutishi, hajmiy koeffitsienti,
fraktsiyalar chiqishi.
Gazning xossalari - havoga nisbatan zichligi, uning tarkibida
metan, etan, propan, butan, pentan va undan yuqorilar, karbonat
angidrid uglevodorod, azot, geliyning mavjudligi.
Qatlamdagi suvning xossalari: zichligi,
qovushqoqligi,
ishqorligi, qattiqliligi, anion va kationlar miqdori.
Neft zahiralari tg’g’risidagi dastlabki ma’lumot: balans
zahiralari, olinishi mumkin bg’lgan (izvlikaemыe) zahiralar, pirovard
neft beruvchaklik, zahiralar tasdiqlangan vaqt, shular jumlasidandir.
Har bir yil boshiga qolgan qoldiq zahira to’g’risida ma’lumot:
balans, olinishi mumkin bg’lgan zahiralar va shu kungacha neft
beruvchanlik koeffitsienti.
Ob’ektni qazib chiqarish pasportida uni qazib chiqarish
loyihasi sg’nggi hujjat asosida beriladi. YAngi loyiha qabul qilinishi
bilan qazib chiqarish kg’rsatkichlariga tegishli tuzatish kiritiladi.
Bunda neft (gaz) suyuqlikning maksimal kg’rsatkichi va g’shanga
etishgan yillar, eng kg’p suv haydalgan kg’rsatkich va g’sha yillar,
quduqlarning (asosiy, hadovchi maxsus) asosiy fondi, qg’shimcha
qazilgan quduqlar, eng yuqori olish kg’rsatkichiga erishilgan vaqtda
quduqlar soni va ular orasidagi masofa, oluvchi va haydovchi quduqlar
zichligi, har bir quduqqa tg’g’ri keladigan solishtirma zahira
kg’rsatkichi, ishlatishning asosiy usuli va neft beruvchanlikning
pirovard koeffitsienti kabi ma’lumotlar keltiriladi.
Yillar bg’yicha ob’ekt qazib chiqarish kg’rsatkichlari
jadvalda jamlanadi. Unda olingan neft miqdori, uning olinishi
mumkin bg’lgan zahiraga nisbati, joriy olinishi mumkin bg’lgan zahira
koeffitsienti, yil bg’yicha olingan va dastlabki kundan boshlab olingan
suv miqdori, suvning g’rtacha yillik %, yillik olinayotgan
suyuqlikning qatlam holatidagi hajmi, yillik suv haydash va uning
qatlamdan olinayotgan suyuqlikka nisbati, boshdan boshlab haydalgan
suv miqdori va uniig olingan suyuqlikka nisbati, olingan yg’ldosh gaz
miqdori va g’rtacha gaz omili, oluvchi quduqlar fondi (jumladan;
qancha qazilgan, shulardan ishlab turgani, g’zlashtirilayotgan, tugatil-
gani, haydash uchun berilgan quduqlar), haydovchi quduqlar fondi
(jumladan; hammasi bg’lib qazilgan; haydash uchun, neft olish uchun,
185
vaqtincha ishlamayotgan, tugatilgan quduqlar), yangi ishga tushirilgan
quduqlar, ishdan chiqarilgan quduqlar, maxsus quduqlar, oluvchi va
haydovchi zonalardaga yil oxiriga g’rtacha qatlam kabi ma’lumotlar
kg’rsatiladi.
Undan tashqari alohida jadvallarda shu kg’rsatkichlarni
kvartallik va oylik ma’lumotlari ham beriladi. Bunda ishlatish usullari
hamda mahsulotning qay darajada suvlangaligini (chunonchi, 2%
gacha, 2-20, 20-50, 50-90 gacha va 90% dan ortiq) kg’rsatiladi. Xuddi
shu kabi pasport gaz ob’ektida ham olib boriladi.
Qazib chiqarish chizmasi 17- rasmda kg’rsatilgan. Bunda ob’ekt
bg’yicha hamma ma’lumot chizma kg’rinishida har xil masshtab orqali
ifodalanadi. CHunonchi, chizmada olinayotgan neft, suyuqlik miqdori,
mahsulotning suv %, ishlab turgan quduqlar fondi (ham oluvchi), suv
haydash va uning olinayotgan yillik suyuqlikka nisbati, qatlam bosimi
kg’rsatilishi kerak.
Qg’yilgan vazifalarni amalga oshirish uchun chizmaga yana ba’zi
kg’rsatishlarni kiritish va lozim bg’lganda uni boshqa ob’ektlar bilan
taqqoslash uchun undan foydalanish muvofikdir.
Qazib
chiqarish chizmasini loyiha
kg’rsatkichlari bilan
solishtirish va natijalarni tahlil etish qazib chiqarish jarayonining har
bir bosqichida amalga oshirilishi va bu tahlildan qazib chiqarish
jarayonini takomillashtiruvchi xulosalarga erishish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
