Абу райхон беруний номидаги

2-Мавзу: “Нефть ва газ конлари коллекторларининг тавсифи”

Нефть ва газ қудуқларини цементлаш технологияси
ва усулларининг назарий асослари
Нефть ва газ саноатида қудуқларни роли ва ахамияти асосий ҳисобланади. Нефть ва газ қудукларини цементлаш технологияси ва усуллари келажакда ундан олинадиган ер ости маҳсулотлари олиш даврини аниқловчи ва беолгиловчи омил бўлиб ҳисобланади.
Нефть ва газ қудукларини цементлаш технологияси асосида мажмуа ишлар тўплами бўлган холатлар ўз аксини топган.
Цементлаш технологияси бурғилаш эритмасининг ўрнига цемент қоришмасини жойлашуви, уларнинг аралашуви, цемент тоши хосил қилиши ва мустаҳкамловчи калонналарни мустаҳкамлаш амалга оширилади. Олиб борилаётган жараёнлар цемент тоши хосил бўлишини кутиш ва цемент қоришмасини мустаҳкам тоши хосил қилиниши билан якунланади.
Хозирги давргача цементлашнинг бир қанча технологиялар ва усуллари мавжуд, лекин уларнинг хаммаси хам ишлаб чиқаришда қўллаш имконияти йўқ.
Цементлашнинг самарадорлиги ва сифати энг муҳим омил бўлиши унинг иқтисодий, технологик ва геологик параметрларга тўғридан –тўғри таъсир этади ва ушбу қўдуқнинг истиқболини белгилаб беришига ўз таъсирини кўрсатади.
Цементлаш жараёни тиклаш, таъмирлаш ва қайта бажарилиш холатлари амалга оширилмайдиган қайтмас жараёндир.
Мустаҳкамлаш технологиясида цемент қоришмаси мустаҳкамловчи калонна ортида жойлашган ва жойлашиш давомида кам миқдорда бўлсада бурғилаш эритмаси билан аралашиб цемент тошига айланади.
Цемент тошининг бажарадиган функцияси кўптармоқли жумладан:
-маҳсулдор қатламнинг ўзлаштирилганлиги, қудуқ ўкида қолдиқсиз тиқин хосил қилиши, мустаҳкамловчи калоннанинг ички қисмида кам миқдорда қолиши ва х.к. Асосий жараёнлардан бири цемент тошининг ҳар томонлама тенг тақсимланиши. Калонна артофидаги цемент тошининг бир ўлчамга эга бўлиши ёки айрим тамонларига цемент тошининг кам бўлиши хатто бўлмаслиги;
-калоннанинг барча ташқи деформацияларга бардошлиги;
-мустаҳкамловчи калоннанинг каррозияланишга чидамлилиги;
-ишлаш жараёнларидаги чидамлилик қойидаларининг барча параметрлари юқори қобилятни намоён қилиши. Цемент ҳалқаси бир бутунликда ва барча физик-механик характеристикани эътироф этиши;
-қувур метали билан цемент тошини мустаҳкам (контакт) алоқадорлиги яхши бўлиши ҳамда инертметалл холатини намоён этилиши инобатга олинади.
Ишлатиш калонналари келажакда ер ости флюдларини чиқиши ва ер ости геолого-технологик жараёнини ўрганишнинг асосий омили хисобланади.