Abu Nasr Farobiyning “Musiqa katta kitobi”

U Turkistonli qadimgi o’zbeklar ichida chiqqan xarbiy xizmatchi oilasida dunyoga keldi. Abu Nasr boshlang’ich ma’lumotni o’z yurtida oldi. Ma’lumki Farobiy Bag’dodga kelgunga qadar arab tilini bilmagan. Qadimgi bir manbada yozilishicha Mavorounnaxrda bolalarni 5 yoshidan boshlaboq turli xunar va ilmga o’rgata boshlaganlar. Farobiy O’rta Osiyodan chiqib ketgunga qadar Shosh va Samarqandda bo’lganligi markaz Buxoroda o’qib ishlaganligi haqida adabiyotlarda ma’lumotlar uchraydi. Bog’dodga bora turib Eronning ko’pgina shaharlarida Isfaxon, Xamadon, Rey (Fexron) va boshqa shaharlarda bo’lgan. Bog’dod musulmon dunyosining turli o’lkalaridan xususan Eron va O’rta Osiyodan kelgan ko’plab adabiyotchi va olimlarni o’ziga jalb qilgan. 762-yilda asos solingan Bog’dod hokimiyati savdo yo’llari va boyliklarining markazi bo’libgina qolmay balki butun (xaritalarning) xalifalikning madaniy hayoti va ilmiy tafakkurining muhim markazlaridan biriga aylangan edi.

Xalifalikda madaniyat va fanning rivojlanishida Eron va O’rta Osiyodan kelgan olimlar faol ishtirok etadilar. Bog’dodga Al Xorazmiy, Farg’oniy, At Turkiy, Battoniy, As Sufiy, Abu Mashar, Al Nazzam, Ar Ravandiy, Xusayin Ibn Ashoq va boshqa ko’plab tarixchilar, geograflar, filologlar va shoirlar mehnat qilganlar, ular o’zlarining ilmiy tadqiqotlari bilan shuhrat qozonganlar. Farobiy ko’proq nazariy fanlar matematika, mantiq, nazariy tibbiyot, musiqa nazariyasi va boshqalar bilan qiziqdi. Ayni vaqtda tabiatshunoslikni, huquqshunoslik asoslarini, filologiya, poetika va boshqa fanlarni ham muvofaqiyatli o’zlashtirdi. U o’z ona tili turk tilidan tashqari fors, grek, arab, yana juda ko’p tillarni bilgan. Farobiyning musiqashunoslikka qo’shgan xissasi beqiyosdir. U yangi musiqa asbobi yaratgan mohir sozanda, bastakor, yirik musiqa nazariyotchisi bo’lgan.Farobiy ixtiro qilgan musiqa asbobining nomi manbalarda turlicha — «qonun», «g’ichchak», «ud» deb ataladi.

Xalifalikda madaniyat va fanning rivojlanishida Eron va O’rta Osiyodan kelgan olimlar faol ishtirok etadilar. Bog’dodga Al Xorazmiy, Farg’oniy, At Turkiy, Battoniy, As Sufiy, Abu Mashar, Al Nazzam, Ar Ravandiy, Xusayin Ibn Ashoq va boshqa ko’plab tarixchilar, geograflar, filologlar va shoirlar mehnat qilganlar, ular o’zlarining ilmiy tadqiqotlari bilan shuhrat qozonganlar. Farobiy ko’proq nazariy fanlar matematika, mantiq, nazariy tibbiyot, musiqa nazariyasi va boshqalar bilan qiziqdi. Ayni vaqtda tabiatshunoslikni, huquqshunoslik asoslarini, filologiya, poetika va boshqa fanlarni ham muvofaqiyatli o’zlashtirdi. U o’z ona tili turk tilidan tashqari fors, grek, arab, yana juda ko’p tillarni bilgan. Farobiyning musiqashunoslikka qo’shgan xissasi beqiyosdir. U yangi musiqa asbobi yaratgan mohir sozanda, bastakor, yirik musiqa nazariyotchisi bo’lgan.Farobiy ixtiro qilgan musiqa asbobining nomi manbalarda turlicha — «qonun», «g’ichchak», «ud» deb ataladi.