Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro tibbiyot instituti Ichki kasalliklar propedevtikasi kafеdrasi

O‘pkaning topografik tukillatish. 
Topografik tukillatishda o‘pkaning yuqori va pastki 
chegaralari, Krening maydoni va o‘pka pastki qirralarining harakatlanishi aniqlanadi. 
O‘pkaning yuqori chegarasini aniqlash. 
Topografik tukillatishda plessimetr barmoq 
qidirilayotgan chegaraga yondosh (parallel) qo‘yiladi va barmoqning tashqi qirrasidan aniqlanadi. 
O‘pkaning yuqori chegarasida aniqlsh uchun 
 
plessimetr barmoq o‘mrov suyagiga 
yondoshqo‘yiladi va o‘rtasidan yuqoriga va birmuncha ichkariga qarab bo‘g‘iqroq tovushgacha 
tukillatiladi. Sog‘lom odamlarda o‘pkaning uchi o‘mrov suyagidan 3 – 4 sm yuqoriga bo‘ladi.
O‘pkaning yuqori chegarasi orqaddan, xuddi shunday pastdan yuqoriga va ichkariga qarab 
aniqlanadi, plessimetr – barmoq kurak suyagi yuqori qirrasining o‘rtasida yondosh qo‘yiladi va 

---

188 
bo‘g‘iqroq tovush hosil bo‘lguncha tukillatiladi. Me‘yorida bo‘lgan o‘pkaning yuqori chegarasi 
orqadan VII bo‘yin umurtqasining uchiga mos keladi. 
O‘pkaning o‘ng uchi chap ichiga qaraganda pastroq joylashgan. O‘pka uchining kengligi yoki 
Krening maydoni aniqlanadi. Buning uchun plessimetr barmoq trapetsiyasimon muskulning oldingi 
qirrasiga, o‘pka uchining o‘rtasiga tik qo‘yilib shu yerdan ichkari va yuqoridagi bo‘g‘iqroq 
tovushgacha tukillatiladi. Bunda kengligi 5 – 6 sm (3 dan 8 sm gacha) bo‘lgan tiniq o‘pka tovushi 
yo‘li hosil bo‘ladi. O‘pka uchini tukillatilganda sekin yoki juda sekin tukillatishni qo‘llash 
maslahat beriladi va urish sagittal bo‘lishi kerak. 
Tukillatishda yuqori chegaraning o‘zgarishini aniqlash mumkin, kengayishi va yuqoriga 
ko‘tarilishi va o‘pka emfizemasida, past turishi burishuvchi jarayonlarda, yopishib qolganda 
aniqlanadi.