Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro tibbiyot instituti Ichki kasalliklar propedevtikasi kafеdrasi

Elektrokardiogrammani o‘qish. 
EKG ni o‘qish (shifrini topish) yurak maromini tahlil 
qilishdan boshlanadi. Avvallo yurak faoliyatini hamma davrida P – P oralig‘ining 
muntazamliligini baholash kerak (III nafas olishdagi ulanishdan tashqari). So‘ngra qorinchalar 
ritmining tezligi aniqlanadi, buning uchun sekundlar soni P – P oralig‘I kattaligiga bo‘linadi. 

---

249 
Agar marom noto‘g‘ri bo‘lsa va P – P masofasi har xil bo‘lsa, lekin farqi kam bo‘lsa (0,01 sek 
gacha), bu holda marom tezligini aniqlash uchun P – P masofasining bir qanchasini o‘rtacha 
davomliligi olinadi. P – P masofasi har xilligi yurak urish maromi buzilganligidan dalolat 
beradi. Marom manbaini aniqlash uchun P – tishning qorinchalar kompleksiga bog‘liqligini 
bilish kerak. Agar P – tishi me‘yordagi shaklga ega bo‘lsa va ORS kompleksidan oldin kelsa, 
marom manbai sinus tuguni deb hisoblanadi. 
P – tishning tahlili. P – tishi bo‘lmachalar qo‘zg‘alishini ifodalaydi. Me‘yorda P – tishi 
hamma ulanishlarda musbat bo‘ladi, ba‘zan 2 davrli yoki manfiy bo‘lishi mumkin. I va II 
ulanishlarda uning kattaligi 0.250mv dan oshmaydi. Kengligi 0.1 sek. Yuqoriga ko‘tarilish 
bo‘g‘imi o‘ng bo‘lmachaning, pastga tushishi chap bo‘lmachaning qo‘zg‘alishini ifodalaydi. 
P – tishi me‘yorda II ulanishda eng katta balandlikka ega bo‘ladi. P – Q oralig‘i bo‘lmacha 
depolyarizatsiyasi bo‘lib, qo‘g‘alishning atrioventrikulyar tugundan o‘tishiga ketgan vaqtni 
ifodalaydi. P – Q oralig‘ining davomiyligi yurak qisqarishining tezligiga bog‘liq bo‘lib, 
me‘yorda 0.12 dan 0.18, 0.20 sek gacha o‘zgarib turadi. P – tishining kengligini va P – Q 
oralig‘i davomliligini o‘lchash ulanishlarning eng katta tishida bajariladi, u II ulanish bo‘lib 
hisoblanadi. 
Q tishi qorinchalararo to‘siqning depolyarizatsiyasini ifodalaydi, u doimo manfiy bo‘ladi va 
odatda P – tishning 
1
/
4 
qismidan oshmaydi, kengligi 0.03 sek gacha bo‘ladi. Q tishi ko‘rsatilgan 
parametrlardan chiqadigan bo‘lsa, u muskullarda patologik o‘zgarishlar belgisi bo‘lib 
hisoblanadi. 
R – tishi yurak qorinchalarining oldingi, orqa, yon tomoni hamda yurak uchi 
depolyarizatsiyasini ifodalaydi. R – tishning kattaligini baholashda uning har xil ulanishlardagi 
balandligini, bir – biriga bog‘liqligini ko‘zda tutish, R va S tishlarning o‘zaro munosabatiga 
ahamiyat berish kerak. R – tishning kattaligi me‘yorda 0,5-1,5 mv ga teng bo‘ladi. Agar R – 
tishning kattaligi standart ulanishda 0,5 (5mm) yoki bu tishlar kattaligining yig‘indisi uchala 
standart ulanishda 1,5 mv (151mm) dan oshmasa, bunda EKG voltaji past hisoblanadi. S – tishi 
manfiy, R – tishdan keyin keladi va yurak asosining qo‘zg‘alish jarayonini ifodalaydi. Kattaligi 
yurak elektr o‘qining holatiga, ulanishga va boshqa sabablarga ko‘ra o‘zgaradi. 
QRS – kompleksi yurak qorinchalari depolyarizatsiyasi jarayonini ifodalaydi. Uning kengligi 
Q – T tishning boshlanishidan S – tishning oxirigacha o‘lchanadi. S – T oralig‘I qorinchalarda 
qo‘zg‘alishning so‘nish vaqtiga va asta – sekin repolyarizatsiyasining boshlanishiga to‘g‘ri 
keladi. Me‘yorda S – T oralig‘I izoelektr chizig‘ida bo‘lib, u 1mm gacha tebranishi mumkin. T 
– tishi qorinchalarning tez repolyarizatsiyalanish jarayonini ifodalaydi, u hamma ulanishlarda 
musbat bo‘ladi, faqat AVR – ulanishda hamma vaqt manfiy bo‘ladi. T – tishning balandligi R 
tishning balandligi 
1
/
4
- 
2
/
3 
qismi teng bo‘ladi. T – tishni baholashda uning yo‘nalishiga, shakliga 
va kattaligiga ahamiyat berish kerak. T – tishning o‘zgarishi aniqlanganda uni albatta QRS – 
kompleksi va S – bo‘g‘imi bilan solishtirish kerak. Q – T oralig‘I (QRST) T – tishning 
oxirigacha o‘lchanadi, u qorinchalarning elektrik qisqarishiga mos keladi. T – tishning 
davomliligi yurak qisqarishining tezligiga va boshqa sabablarga bog‘liq bo‘ladi. 
Q – T oralig‘ini aniqlash uchun turli formulalar belgilangan. Bazetta formulasi eng ko‘p 
qo‘llaniladi. Q – T = K • R – R; K – koeffitsent. U erkaklar uchun 0.37 ga va ayollar uchun 
0.39 ga teng. 
U – tishi hamma vaqt ham aniqlanavermaydi. T – P oralig‘i yurakning elektrik diastolasini 
ifodalaydi. 
AVR da P va T tishlari manfiy, P – tishi zo‘rg‘a ko‘rinadi yoki ko‘rinmaydi. Q – tishi 
odatdagidek, S – T oralig‘I izoelektrik chiziqdan ko‘tarilgan bo‘lishi mumkin. Ko‘krak 
ulanishlari yurak muskullari holatini aniqlashda ancha aniq ma‘lumot olish imkomimi beradi. 

---

250 
Oldingi uchta ko‘krak ulanishida (V
1 - 3
) o‘ng qorincha biotoklari yozib olinadi. Bunda 
qorinchalararo to‘siqning oldingi va chap qismi yozib olinadi. V
4-5
– chap qorinchaning old, yon 
va orqa yurak uchi qismlari elektr faolligini yozib oladi. V
6 
– asosan orqa yon tomonlarni ifoda 
etadi. 
Ba‘zan V
2-5 
ko‘krak ulanishlari o‘ng va V 
v-6
ko‘krak ulanishlari chap ulanish deb ataladi. 
Ko‘krak ulanishlarida R va T tishning voltajlari katta bo‘ladi. Standart ulanishlarga qaraganda 
V
1
ulanishda R va T tishi past va ikki davrli yoki manfiy, V
2
da R tishi o‘sib boradi, lekin hali 
katta bo‘ladi. T – tishi musbat (V
3
). R – tishining voltaji yuqori, R – tishi S – tishga teng bo‘lib 
qoladi, shuning uchun bu ulanish oldingi doira deyiladi. V
4-6
ulanishda EKG kompleksi II 
standart ulanishga o‘xshab ketadi.