Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro tibbiyot instituti Ichki kasalliklar propedevtikasi kafеdrasi

4. Patognezi. 
(1) Kontakt yo‘li. 
Yuqumli plevritlarda kasallik qo‘zg‘atuvchi omillarning plevraga bevosita
kirishi subplevral joylashgan o‘pka to‘qimasi o‘choqlari (zotiljam, abstsess, bronxoektazlari,
o‘pka sili) orqali rivojlanadi. 
(2) Limfa yo‘li 
orqali infeksiyaning tarqalishi – to‘qima suyuqligining retrogradli oqimi katta
ahamiyatga ega. 
(3) Qon yo‘li 
bilan infeksiyani plevraga tarqalishi deyarli ahamiyatga ega emas. 
(4) 
Ko‘krak qafasining ochiq shikastlanishida va operatsiyalarda mikroorganizmlar tashqi
muhitdan plevraga bevosita tushishi mumkin.
Plevritning ba‘zi bir turlari patogenezida, shaxsan sil kassaligida, patologik jarayon ta‘sirida
organizmning sensiblizatsiyalashishi natijasida oz miqdordagi infect tezlikda tarqalgan
ekssudatni vujudga keltiradi (infektion – allergik plevrit).
Blastomatozli plevrit rivojlanishida limfa tugunlari va tomirlarining o‘sma metastazlari bilan
amal qilinishi ahamiyatli. Yalig‘lanish doimo zararlangan plevra kapillyarlari devorining

---

211 
o‘tkazuvchanligini oshishi bilan kuzatiladi. 
Fibrinsimon (quruq) plevritda ozgina ekssudat yig‘ilishi va uning qoniqarli oqishi kuzatiladi,
natijada ekssudatning suyuq qismi qayta to‘la so‘rilib, plevra pardalari sathida faqat ekssudatli
cho‘kkan fibrin qoladi.Ekssudatli plevritda parietal plevraning yalig‘lanish infiltratsiyasi, uning
sathidagi fibrinsimon surtmalicho‘kmalar hamda plevra ichidagi yuqori bosim plevra lyuklari
orqali ko‘krak qafasidagi limfa sistemasiga suyuqlik oqishini keskin buzadi va ekssudat
yig‘ilishini vujudga keltiradi. Sog‘ayish davrida ekssudatning suyuq qismi so‘riladi,
fibrinsimon cho‘kmalar esa plevra shvartlari ni va chandiqlarini vujudga keltiradi.