Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

263 
 
GLOSSARIY 
Avtomatiya-o`zida impul’s hosil qilish qobiliyati. 
Afagiya-ovqatdan bosh tortish. 
Auksotonik-ham uzunlik,ham taranglikhisobdan qisqarish. 
Adgeziya-yopishish.. 
Absolyut refrakterlik- ko`zgaluvchanlikning butunlay yuqolishi. Bu fazada ta`sirot xar 
kancha kuchli bo’lsa xam yangi xarakat potentsialini vujudga keltira olmaydi. 
Adultus-katta yoshli. 
Agregatsiya-to`dalanish.. 
Atsidoz -qonning aktiv reaktsiyasini kislota tomoniga o`zgarishi-, 
Alkoloz- qonning aktiv reaktsiyasini ishkoriy tomonga o`zgarishi. 
Aglyutinatsiya-eritrotsitlarning bir-biriga yopishishi.
Anastomoz - chigil hosil bo`lish, tomirni ulanishi. 
Antigen-yot modda. 
Antitela-antigenga qarshi modda. 
Atrofiya-emirilish. 
Afaziya-nutqning buzilishi. 
Atonus-tonusning yo`qolishi. 
Akal’kulyatsiya-hisoblash o`obiliyatining yo`qolishi.
Akson-asab hujayrasining uzun tolasi.
Aktselaratsiya-o`sish tezligi .
Afferent-sezuvchi nerv. 
Ataksiya-gandiraklab yurish. 
Akkomodatsiya-ko`zning uzoqdan va yaqindan ko`rishga moslashishi. 
Amneziya-xotiraning yo`qolish. 
Amilaza - yog`larni parchalaydigan ferment. 
Aritmiya-yurak ritmining buzilishi.
Arteriya-lotincha havo saqlayman manoni bildiradi. 
Anemiya-kamqonlik. 
Bar’er-to`siq. 
Bradikardiya-pul’sning siyraklashuvi. 
Bilirubin- o`t pigmenti. 
Bufer tizim-qon pH tizimi. 
Vistseral - ichki parda. 
Vitamin – hayot uchun zarur aminlar. 
Giperpolyarizatsiya-o`ta qutblanish. 
gipofunktsiya-faoliyatning pasayishi. 
gipertrofiya-a`zo hajmining ortishi. 
Gemoliz-eritrotsitlar qobig’ning yorilib,gemoglobinning plazmaga chiqishi 
Gipermetropiya-uzoqdan ko`rish. 
Giperfagiya-ko`p ovqat iste`mol qilish. 
Gipersalivatsiya-ko`p so`lak ajralishi. 
Gipersekretsiya-ko`p shira ishlab chiqarish. 
Gipertoniya-qon bosimining yuqori bo`lishi. 
Gidrolaza-fermentlar. 
Gormon-biologik aktiv modda.. 
Gemoliz – eritrotsitlar qobig’ining yorilishi, ichidan gemoglobinning qon plazmasiga chiqishi. 
Plazma qizil ranga bo`yaladi va plazma «lakli» qonga aylanadi. 
Gemostaz – Qon tomirlar devori jaroxatlanganda qon oqishining to`xtashi.
Gomeostaz – organizmni erkin va mustaqil ishini ta’minlovchi ichki muhitning doimiyligi.
Gomeokinez – yashash sharoitlari o’zgarganda ichki muhit parametrlarini yangi darajaga 
o’zgarishi. 
Dominanta-ustunlik,hukmronlik. 
Dekrementsiz tarqalish-o`z kuchi va amplitudasini o`zgartirmasdan impul’sning tarqalishi. 

---

264 
Depolyarizatsiya-qutbsizlanish. 
Divergentsiya-bir neyrondan bir necha neyronlarga impul’sning tarqalishi. 
Diffuziya-gazlar almashinuvi. 
Diastola-yurakning bo`shashuvi.
Diurez-sutkalik peshob miqdori . 
Dendritlar-asab hujayrasining kalta tolasi . 
Dominanta-o`ta qo`zg`alish.
Differentsirovka - tabaqalash. 
Dioptriya - linzaning nur sindirish kuchi. 
Diafiz - uzun suyakning tanasi. 
Denervatsiya metodikasi-Organ faoliyati nerv sistemasining ta’siriga bog’liq ekanini bilish 
uchun shu organga boradigan nerv tolalari qirqiladi-. 
Diafragma - ko`krak bilan qorin bo`shlig`ini ajratib turuvchi muskul. 
Endolimfa - ichki limfa. 
Elektroentsefalograf - katta yarim sharlardan biotoklarni yozib oluvchi apparat. 
Elektroeniefalogramma - katta yarim sharlardan yozib olingan biotok. 
Efferent –harakat. 
Estrogenlar - ayol jinsiy bezlari garmoni. 
Ekstirpatsiya -Organni yoki uni bir qismini olib tashlash- metodikasi. 
Ekstrosistoliya-yurakning navbatdan tashqari qisqarishi 
Flegmatik -kam harakat tip.
ligatura solish metodikasi- Organlarning qon tomirlar sistemasi bilan aloqasini uzish uchun 
turli qon tomirlarni bog’lab tashlanishi- 
Indiferent - befarq ta`sirot 
Irradiatsiya-tarqalish 
Irradiatsiya-nur tarqatis. 
Insulin - me`da osti garmoni. 
Immunitet-organizmning himoya reaktsiyasi. 
Inotrop effekt-yurak qisqarish kuchining o`zgarishi. 
Inspiratsiya -Nafas olish akti . 
lipazalar
-
yoglarni parchalaydigan fermentlar . 
Katelektrod-katod ostida qo`zg’aluvchanlikning ortishi. 
Kontraktura-mushakning qisqarib,bo`shashmay qolishi. 
Klirens-buyrakning fil’tratsin ko`rsatkichi. 
Karbogidrazalar - uglevodlarni parchalaydigan fermentlar .
Kontraktura- Muskul tolalarining kuchli uzoq tarqalmaydigan qisqarishlari.
Kateterizatsiya Qon tomirlarda `kichkina naylar – katetrlar qo`yish. 
Kinetik ta`siri – gormonlar effektorlarni yoki organlarni ishga tushirishi. 
Korregirlovchi ta`sir – organ faoliyatini o`zgartirishi, yoki jarayonlarga ta`sir qilishi. 
Labillik-funktsional chaqqonlik 
Lokal javob-mahalliy qo`zg’alish 
Leykotsitoz-leykotsitlar miqdorining ortishi 
Likvor-orqa miya suyuqligi. 
Latent - yashirin davr. 
Leykopeniya
-
Leykotsitlar miqdorining kamayib ketishi . 
Mioglobin-mushak gemoglobini
Miofibrillar-mushak tolasi 
Miozin-mushakning qisqaruvchi apparati 
Miografiya-mushakning mexanik ishini qayd qilish. 
Morfogenetik ta`siri – struktura elementlarini o’sishini, defferentsirovkasini, shakllanishi va 
o’zgarish jarayoniga ta`sir qilishi;
Miopiya-yaqindan ko`rish. 
Melanxolik - tormozlanuvchan tip.
Mielin-asab tolasining tashqi pardasi 

---

265 
Migratsiya-ko`chish. 
Neyrologiya-asab tizimini o`rgatuvch ta`limot 
Nisbiy refrakterlir- nerv, muskul tolasi kuchli ta`sirotlarga javob qaytara oladi, ammo xarakat 
potentsialining amplitudasi keskin kamaygan bo’ladi. 
Okklyuziya-tiqilib qolish 
Onkotik bosim-plazma oqsillari hosil qilgan bosim. 
Ontogenez-individual rivojlanish. 
Osein - suyakning organik moddasi. 
O`pka ventilyatsiyasi - bir minutda nafasga olinadigan havo miqdori. 
Parabioz-hayot bilan o`lim orasidagi holat. 
Peristal’tika-ichak harakatlari.
Pereferik-chetda joylashgan.. 
Paradoksal-.g’ayritabiiylik.
Proteazalar -oqsillarni parchalaydigan fermentlar . 
Plastiklik
- 
Nerv 
markazlarining 
moslanuvchanligi 
va 
funktsional 
axamiyatining 
o`zgaruvchanligi. 
Presbiopiya-qarilikdagi uzoqdan ko`rish. 
Refrakterlik-qo`zg’aluvchanlikning qo`zg’alish jarayonida o`zgarishi. 
Repolyarizatsiya-qayta qutblanish. 
Reversiya-bir qutbdan ikkinchi qutbga o`tish. 
Reobaza-to`qimani qo`zg’atish uchun ketadigan minimal tok kuchi. 
Reabsorbtsiya-so`rilish. 
Refleks-organizmning tashqi va ichki ta’sirotlarga javob rektsiyasi. 
Pul’s - tomirlarni tebranishi. 
Plevra - o`pka pardasi..
Parietal - tashqi parda.
Ritmlarni transformatsiya qilish qobiliyati -ko`zg’alishlar chastotasini o`zgartirish qobiliyati 
bo`lib,nerv markazlari o`ziga keluvchi impul’slar ritmini o`zgartira oladi. 
Sinaps-nerv bilan nerv,muskul,bezni bog’lab turuvchi tuzilma. 
Sekretsiya-shira ishlab chiqarish. 
Sistola-yurak qisqarishi . 
Skolioz - umurtqa pog`onasining qiyshayib qolishi. 
Statik - mushakni bir xil qisqarib turishi. 
Sangvinik - harakatchan tip. 
Sklera – ko`zning oqsil qavat.
Transplantatsiya-a`zoni ko`chirib o`tkazish. 
Taxikardiya-pul’sning tezlashuvi. 
Taktil - tegish orqali sezish. 
Tiroksin - qalqonsimon bez garmoni. 
Tetoniya - talvasa tutish. 
Testosteron - erkak jinsiy bezlari garmoni. 
Transplantatsiya metodikasi-Organizmning yangi joyiga kuchirib o`tkazilishi. 
Tomirlar anastomozi. Bir tomirni markaziy qismi ikkinchi tomirning periferik qismiga tiqilib 
ulanadi
Tinchlik potentsiali- Tinchlik xolatida xujayraning tashqi yuzasi bilan protoplazmasi 
o’rtasidagi potentsiallar farqi. 
Fil’tratsiya-birlamchi siydik hosil bo`lishi 
Fetus-homila. 
Flegmatik -kam harakat tip.
Fagotsitoz-yot jismni parchalash.
Fastsiya-mushakni o`rovchi parda. 
Felogenez- tarixiy taraqqiyot. 
Ekspiratsiya -nafas chiqarish akti . 
Xronaksiya-ikki reobaza tok ta`sirida ketadigan minimal vaqt 
Xronotrop effekt-yurak qisqarish sonining o`zgarishi 

---

266