Abror to‟rayev

O‟zbekiston  bir  qator  xalqaro  tashkilotlar  -  Evropada  xavfsizlik  va 

hamkorlik tashkiloti (EXHT), Iqtisodiy hamkorlik tashkildoti (EKO) bilan teng 

huquqli a‘zo sifatida, Evropa Ittifoqi, NATO bilan esa maxsus bitimlar asosida 

samarali hamkorlik qilib kelmoqda. Jumladan,  NATO bilan «Tinchlik yo‘lida 

hamkorlik» dasturi  doirasidagi  aloqalarimiz  mintaqada  tinchlik  va xavfsizlikni 

ta‘minlashga  munosib  hissa  qo‘shmoqda.  AQSH  va  boshqa  etakchi  davlatlar 

askarlari  bilan  birgalikda  har  yili  o‘tkazilayotgan  harbiy  mashqlar  qurolli 

kuchlarimiz uchun o‘ziga xos mahorat maktabi bo‘layapti.  

  Evropada xavfsizlik va hamkorlik tashkilotiga a‘zo davlatlar rahbarlari va 

hukumat  boshliqlarining  Istambul  shahrida  bo‘lib  o‘tgan  uchrashuvi 

davrimizning  eng  muhim  anjumanlaridan  bir  bo‘ldi.  Respublikamiz 

Prezidentining mazkur anjumandagi nutqi, aniq takliflari va mulohazalari bilan 

yig‘ilganlar  e‘tiborini  qozondi.  Ayniqsa,  terrorizmga  qarshi  kurash  bo‘yicha 

xalqaro  markaz  tashkil  etish  borasidagi  taklif  ko‘plab  davlatlar  tomonidan 

qo‘llab-quvvatlandi.  Mustaqil  Davlatlar  Hamdo‘stligi  doirasida  ana  shunday 

markazning  ta‘sis  etilishiga  ham  O‘zbekiston  rahbariyatining  taklifi  sabab 

bo‘ldi. 

O‘zbekiston  o‘zining  tashqi  aloqalarini  ham  ko‘p  tomonlama,  ham  ikki 

tomonlama  asosda  tashkil  etish  tarafdoridir.  Bugungi  kunda  er  yuzining  turli 

chekkalarida  ishonchli  va  manfaatdor  sheriklarimiz  bor.  Ularning  doirasi 

muntazam  kengayib  bormoqda.  Bu  munosabatlar  ikkala  davlatlar  uchun  ham 

muhim  bo‘lgan  yo‘nalishlarda  izchillik  bila  rivojlanib  bormoqda.  O‘zbekiston 

rasmiy  hay‘atining  2002  yilda  AQSHga  tashrifi,  strategik  hamkorlikning 

vujudga  kelishi  va  imzolangan  hujjatlar,  bir  qator  xalqaro  anjumanlarda  ikki 

davlat  rahbarining  o‘zaro  muloqotlari,  samimiy  yozishmalar  o‘zaro  aloqalar 

darajasidan  dalolat  beradi.  Dunyoning  etakchi  davlati,  juda  katta  siyosiy, 

iqtisodiy,  harbiy-texnikaviy,  intellektual  salohiyatga  ega    bo‘lgan  AQSH  bilan 

har tomonlama  munosabatlarni rivojlantirish va chuqurlashtirish mamlakatimiz 

uchun muhim ahamiyatga ega. 

Evropa  Ittifoqi  bilan  1996  yilda  imzolangan  sheriklik  va  hamkorlik 

haqidagi  shartnoma  1999  yilning  1  iyulida  kuchga  kirdi.  Mamlakatimizning 

---

 

30 

Evropa davlatlari bilan keng miqyosli aloqalari uchun qulay imkoniyat vujudga 

keldi. Tabiiyki, Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya kabi ilg‘or davlatlarning 

demokratik  jamiyat  qurish  borasidagi  tajribalari,  ishlab  chiqarishdagi  ilg‘or 

texnologiyalari biz uchun muhim ahamiyatga ega.  

Keyingi  yillarda  Sharqiy  va  Janubi-SHarqiy  Osiyo  mamlakatlari- 

YAponiya,  Koreya  Respublikasi,  Xitoy  va  boshqa  davlatlar  bilan  aloqalarimiz 

kengaydi.  O‘zaro  manfaatli  hamkorligimiz  samaralarini  birga  qurilayotgan 

korxonalarda,  qad  ko‘tarayotgan  inshootlarda,  bozorlarimizdagi  xilma-xil 

mahsulotlarda ko‘rish mumkin. 

Albatta,  Mustaqil  Davlatlar  Hamdo‘stligiga  a‘zo  mamlakatlar,  shu 

jumladan, 

Markaziy 

Osiyo 

respublikalari 

bilan 

hamkorlik 

tashqi 

siyosatimizning  ustuvor  yo‘nalishlaridan  biri  bo‘lib  qolmoqda.  Bunga  sabab, 

Hamdo‘stlik  mamlakatlarimizning  hududiy  yaqinligi  va  iqtisodiy  jihatdan 

bog‘langanligigina  emas,  balki  chuqur  tarixiy  ildizlar,  madaniy  va  ma‘naviy 

aloqalar,  katta  tarixiy  davr  mobaynida  xalqlarimizning  mushtarak  taqdirga  ega 

bo‘lganligidir. 

Rossiya  Federasiyasi  bilan  mustaqillik  yillarida  shakllangan  o‘zaro 

manfaatli  va  teng  huquqli  hamkorlik  yaxshi  samara  berayotganligini  alohida 

ta‘kidlash  zarur.  Ikki  mamlakat  o‘rtasida  diplomatik  munosabatlar  o‘rnatilgan 

1992  yildan  buyon  siyosiy,  iqtisodiy,  madaniy  va  boshqa  sohalarda    jami  150 

dan  ortiq  hujjat  imzolangan.  1998  yil  may  oyida  I.Karimovning  Rossiyaga  va 

o‘sha  yil  oktyabrida  B.Elsinning  mamlakatimizga  rasmiy  tashriflari,  safar 

davomida  qabul  qilingan  hujjatlar,  ayniqsa,  1998-2007  yillarga  mo‘ljallangan 

iqtisodiy hamkorlik to‘g‘risidagi shartnoma o‘zaro aloqalarni mustahkamlashda 

muhim  ahamiyatga  ega  bo‘ldi.  V.Putin  prezident  sifatida  ilk  safarni 

O‘zbekistondan  boshlaganligi  ham  Rossiya  rahbariyati  mamlakatimizni 

o‘zining  strategik  sheriklaridan  biri,  Markaziy  Osiyodagi  etakchi  davlat  deb 

bilishidan dalolat beradi. 

O‘zbekiston,  Qozog‘iston,  Qirg‘iziston  o‘rtasida  yagona  iqtisodiy  makon 

tashkil  etish  haqida  imzolangan  shartnoma  Markaziy  Osiyo  integrasiyasi 

yo‘lidagi  ilk  qadam  bo‘lgan  edi.  1998  yili  bu  shartnomaga  Tojikiston  ham 

qo‘shildi. Hozirgacha o‘zaro hamkorlik haqida 150 dan ortiq hujjat imzolandi. 

Endilikda  Davlatlararo  kengash  ishlab  turibdi,  Hamdo‘stlik  dasturlarini 

ro‘yobga  chiqarish  bo‘yicha  ijroiya  qo‘mita,  Markaziy  Osiyo  hamkorlik  va 

taraqqiyot banki tashkil etilgan. Mazkur integrasiya xalqimizning manfaatlariga 

to‘la  mos  keladi,  mintaqamizda  barqarorlik  va  tinchlikni  mustahkamlashga 

yordam  beradi.  2000  yil  20-21  aprel  kunlari  O‘zbekiston,  Qozog‘iston, 

Qirg‘iziston  va  Tojikiston  prezidentlarining  Toshkentda  bo‘lib  o‘tgan 

uchrashuvi  chog‘ida  imzolangan  terrorizmga,  siyosiy  va  diniy  ekstremizmga, 

xalqaro  uyushgan  jinoyatchilikka  qarshi  kurash  yuzasidan  birgalikdagi 

harakatlar to‘g‘risidagi shartnoma bunga misol bo‘la oladi. 

Mamlakatimiz  rahbari  o‘zining  «O‘zbekiston  XXI  asr  bo‘sag‘asida: 

xavfsizlikka  tahdid,  barqarorlik  shartlari  va  taraqqiyot  kafolatlari»  kitobida 

---

 

31 

tarixni mojarolar va adovat emas, balki xalqlar o‘rtasida hamkorlik va ishonch 

olg‘a  harakatlantiradi,  deb  ta‘kidlagan  edi.  O‘zbekistonning  keng  miqyosli 

xalqaro aloqalari ana shu fikrning amaliy ifodasidir. 

Prezident  Islom  Karimovning  2005  yil  14  yanvarda  "Nezazisimaya 

gazetasi"  (Moskva)  muhbiri  savollariga  bergan  javoblari  ("Imperiya  davrida 

bizni  ikkinchi  darajali  odamlar  deb  hisoblashar  edi"  suhbati  asosida).  2005  yil 

14  yanvarda  Prezident  Islom  Karimov  "Nezavisimaya  gazeta"  (Moskva) 

muxbirining  savollariga  bergan  javoblari  "Imperiya  davrida  bizni  ikkinchi 

darajali  odamlar,  deb  hisoblashar  edi"  deb  nomlandi,  2004  yil  MDH 

mamlakatlari  uchun  Ukrainadagi  "zarg‘aldoq  inqilobi"  bilan  yakunlandi. 

Ko‘pchilikning fikricha, Gruziya va Ukrainada so‘nggi paytlarda sodir bo‘lgan 

voqealarda  G‘arbning  ta‘siri  bor-yo‘qligi  xususida  bir  necha  mavjud  omillar 

haqida  gapirdi.  Bu  1)  dan  qator  yillar  mazkur  mamlakatda  ichki  norozilik 

to‘planib  borgan;  2)  ikkinchi  omil  esa  davlatning  ijtimoiy-iqtisodiy  siyosati 

bilan bog‘liq. Tashqi omil, ta‘sir mamlakatning ichki hayotida ijtimoiy-iqtisodiy 

va  siyosiy  sohalarda  o‘z  echimini  topmagan.  Jamiyatning  o‘zi  keskin 

o‘zgarishlarga  tayyor  bo‘lmasa  hech  qanday  Amerika  yoki  Evropa  voqealarni 

o‘zicha  o‘zgartira  olmaydi.  SHu  bois  O‘zbekistonda  Ukraina  yoki  Gruziya 

ssenariysi  bo‘lmaydi.  Imperiya  davrida  bizni  ikkinchi  darajali  odamlar,  deb 

hisoblashgan.  Bizga  bunday  fikrda  bo‘lganlar  boshqacha  tarbiya  ko‘rgan, 

odamlarimiz  mentaliteti  boshqacha.  Bu  XX  asr  90-yilda  tanlagan  yo‘limiz, 

demokratik  yangilanish,  fuqarolik  jamiyati  qurish  yo‘lidan  qaytadi  degan  gap 

emas.  Faqat  har  kim  bu  yo‘lni  o‘ziga  xos  yo‘sinda  bosib  o‘tadi.  Shu  sabab 

o‘zimiz  zamin  yaratib  qo‘ymasak  tashqaridan  turib  aralashuv  hech  qanday 

samara bermaydi.