Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

buǵan	sonnan	usınnan
Mnadan
Tabıs	Bunı	sonı	usını	Mınanı
Shıǵıs	Bunnan	sonnan	usıdan	Mınadan
Orın	Bunda	sonda	usında	Mınada

Bul kestede qara hárip penen jazılǵan seplik qosımtaları qosılıp, túbiri ózgerip kelgen. Bunda bul, sol sózleri ataw sepliginen basqa hámmesinde túbiri qısqarıp qollanılǵan. Al usı sózleri barıs sepliginde kelgende, seplik qosımtab túbirindegi sońǵı sestiń qısqarıwına baylanıslı -ǵan túrinde jalǵanadı.
Soraw-qatnas almasıǵı
Belgili bir zat, belgi yamasa san haqqında sorawlı máni bildiretuǵın almasıqlarǵa soraw almasıǵı delinedi. Soraw almasıqların kim? ne? qanday? qaysı? qayda? qashan? qansha?qalay? neshe? neshinshi? t.b. sıyaqlı sózler bildiredi. Soraw almasıqları atlıq, kelbetlik, sanlıq hám ráwishlerdiń ornına qollanıladı. Kim? ne? soraw almasıqları adam hám zatlardıń orınına qollanılatuǵın bolǵanlıqtan kóplik, tartım, betlik hám seplik qosımtaları menen túrlenedi:

Tartımlanıwı
I bet	kimim	nem	neshem	neshewim
II bet	kimiń	neń	nesheń	neshewiń
III bet	kimi	nesi	neshesi	Neshewi

Sepleniwi
Ataw	kim	ne	Neshe	neshew
Iyelik	kimniń	neniń	Nesheniń	neshewdiń
Barıs	kimge	nege	Neshege	neshewge
Tabıs	kimdi	neni	Nesheni	neshewdi
Shıǵıs	kimnen	neden	nesheden	neshewden
Orın	kimde	nede	neshede	neshewde

Soraw almasıqlarınan kim, ne, qanday, qaysı, qansha, qalay sıyaqlı túrleri ózleriniń sorawlıq mánisinen uzaqlasıp, gápte grammatikalıq qatnas almasıqlarınıń mánisin bildirip te keledi. Bunday almasıqlar qatnas almasıqlar dep ataladı. Mısalı: Ne bolsa da keldikǵoy. Ne deseń, o de shıraǵım. Roza qansha sulıw, sawatlı qız bolǵanı menen, xojalıq jumısına shorqaq eken. Qatnas qalmasıqları, kóbinese qospa gáptiń quramındaǵı jay gáplerdegi sózlerdi óz ara baylanıstıradı. Qospa gáptiń quramındaǵı ekinshi jay gápte (bas gápte) qatnas almasıǵına qatnaslı sózler qollanıladı. Mısalı: Kim islemese, sol jemeydi. Ne ekseń, sonı orasań. Hákim qayda jumsasa, ol sonda isleydi. Asaw Araldıń minezi qanday ójet bolsa, qoynındaǵı balıqlardıń óris ózgertiwi de sonday qubılmalı.
Belgilew almasıǵı
Qanday da bir betti (adamdı), zat yamasa belgini basqalarınan ajıratıp, belgilep kórsetetuǵın almasıqlarǵa belgilew almasıǵı dep ataladı. Belgilew almasıqları zatlardı daralap, belgilep kórsetiw ushın qollanıladı. Belgilew almasıǵı hár sóziniń soraw almasıqları hám bir sózi menen qosılıwınan jasaladı: hárkim, hárqanday, hárqaysı, hárqashan, hárbir t.b. Bunday belgilew almasıqları jazıwda birigip jazıladı. Hár sózi atlıq sózler menen dizbeklesip kelgende, sol sózlerge birikpey bólek jazıladı: hár kúni, hár jerde, hár waqta.
Hárkim, hárqaysı, hár nárse almasıqları atlıq sózlerdiń ornına almasadı. Mısalı: Hárkim óz miyneti menen dańqqa bólenedi. Oqıwshılardıń hárqaysısı 70 kilogramnan paxta terdi. Ol hárnársege qızıǵıp kiyatır. Olardıń hárbiri óz isi menen bánt.