Abituriyentlar uchun 6-sinf savol-javoblari

Mavzu: Geografik qobiqni rivojlanish qonuniyatlari.
42. Geografik qobiqning rivojlanish bosqichlari nechta?- 3 ta Nobiogen, Biogen va Antropogen.
43. Yerda hayot qachon paydo bo`lgan?- 3,8-3,5 mlrd yil.
44. Nobiogen bosqich qaysi davrlarni o`z ichiga oladi va unda nimalar shakillangan?-4,6 mlrd yildan to 570 mln yilgacha o`tgan davrni qamrab oladi va litosfera, gidrosfera, atmosfera shakllanadi.
45. Biogen bosqichga tafsif bering?- 570 mln yil avval boshlangan. Bu davrda organizmlar taraqqiy etgan. Natijada biosfera shakllangan va geografik qobiq mukammal bo`lgan.
46. Gersin Kaledon tog` burmalanishlari qaysi erada sodir bo`lgan?- Paleozoy (340 mln yil).
47. Qaysi bosqichda (3mln yil avval) odam paydo bo`lgan?- Antropogen bosqichda.
48. Geografik qobiqning umumiy qonuniyatlariga nimalar kiradi?- Bir butunlik, modda va energiyaning tabiatda aylanib yurishi davriy, ritmiklik hodisalar, geografik zo`nallik va hududiylik.
49. Ritmiklik deb nimaga aytiladi?- Tabiatda vaqt o`tishi bilan bir xil hosidalarning takrorlanib turushi ritmiklik deyiladi.
50. Geografik qobiqdagi modda va energiya almashinuviga nimalar ta`sir etadi?- Yerning ichki energiyasi va quyosh energiyasi hamda gravitatsiya kuchli ta`sir etadi.
51. Zonallik deb nimaga aytiladi?- Geografik komponentlari va tabiat komplekslari ekvatordan qutblar tomon, tog`larda balandlik tomon qonuniy ravishda o`zgarib borishiga zo`nallik deyiladi.
52. Tabiat zonalari, iqlim mintaqalari qanday qonuniyatga bo`ysinadi?- Zonallik.
53. Afrikaning qaysi qismida Alp burmalanishi sodir bo`lgan?- Atlas tog`larining o`rta dengiz qirg`oqlarida.

Mavzu: Litosfera va yer relyafi.
54. Litosferaga qayerlar kiradi?- Yer po`sti va yuqori mantiyaning bir qismi.
55. Yer po`sti bilan yuqori mantiya oralig`idagi chegarani kim, qachon aniqlagan?- 1914-yil Moxorovichich.
56. Yer po`stida qanday hududlar ajratiladi?- Platforma va geosinklinal.
57. Sharqiy Yevropa, Sibr, Hind, Janubiy Xitoy o`rtasidagi umumiy o`xshashlik?- Platformalar.
58. Yer po`stining o`ta serharakat joylari nima deyiladi?- Geosinklinal mintaqalar.
59. Yer po`stining qalinligi tekisliklarda, yosh tog`larda qancha km qalinlikka ega?- Tekisliklarda 35-40 km, yosh tog`larda 55070 km qalinlikda.
60. Okean yer po`stida qaysi qatlam uchramaydi?- Granitli qatlam.
61. Litosferaning qalinligi okean tubida va quruqliklarda qancha km?- Okean tubida 5060 km, Quruqlikda 100-200 km gacha.
62. Qalinligi 3,5-5 km bo`lgan yer po`stida qanday jinslar borligi aniqlandi?- Magmatik jinslar.
63. Astenosfera nima va uning lug`aviy ma`nosi?- Yer po`sti bilan mantiya oralig`idagi qatlam. Yunoncha "astenos”- kuchsiz.
64. Litosfera plitalari nima sababdan gorizontal siljiydi?- Astenosfera qatlamining yumshoq va elastik holatdagi moddalardan tuzilganligiga va mantiyadan chiqayotgan moddalarning halqasimon harakati hisobiga.
65. Litosfera plitalarining to`qnashish chegaralarida nimalar sodir bo`ladi?- Tog`larning paydo bo`lishi harakatdagi vulqonlar, zilzilalar sodir bo`ladi.
66. Relyef so`zining ma`nosi?- yunoncha- ko`tarilaman.
67. Relyefning asosiy shakllari?- Tog` va tekisliklar.
68. Quruqlikning eng past nuqtasi?- O`lik dengiz-405 m.
69. Kaspiy bo`yi pastekisligi dengiz sathidan necha metr pastda joylashgan?- 28 m.
70. Materiklar deyarli 35 %i qayerda joylashgan?-Dengiz va okean suvlari tog`ida.
71. Okeanning batial qismi necha metr chuqurlikkacha uchraydi?- 3000 m gacha.
72. Abissal so`zining ma`nosi?- Yunoncha tubsiz degan ma`noni.
73. O`rta okean tizmalarining uzunligi qancha?- 60 ming km.