Ҳабибуллаев Иброҳим, Утанов Бунёд

y


_{ 2} f (x₁ , x₂ , x₄ , x₅ )

(7.2)

y



_ 3

2
^ f (x , x , x )
3 5

^_ y₄ 
f (x₃ , x₄ , x₅ )

кўринишидаги моделлар ҳам ўзаро боғлиқ бўлмаган тенгламалар системаси бўлиши мумкин.

Ушбу (7.2) тенгламалар системасини (7.1) тенгламалар системасидан фарқи шундан иборатки тенгламаларда умумий тўпламга кирувчи омиллар турли кўринишларда қатнашади.
Тенгламалар системасида у ёки бу омилнинг қатнашмаслиги уларни моделга киритиш иқтисодий нуқтаи-назардан мақсадга мувофиқ эмаслигини билдиради.
Бундай моделларга кўрсаткичлари ўзаро боғлиқ бўлган қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқаришнинг самарадорлигини ифодаловчи сигирларнинг маҳсулдорлигини, 1-центнер сутнинг таннархини, омил сифатида хўжаликни ихтисослашувини, 100 гектар ерга тўғри келадиган сигирлар сони, меҳнат сарфи ва бошқаларни ўз ичига олувчи қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқаришнинг иқтисодий самарадорлиги моделини киритиш мумкин.
Ўзаро боғлиқ бўлмаган тенгламалар системасида ҳар бир тенглама мустақил тенглама сифатида қаралади. Аслида тенгламаларнинг ҳар бири регрессия тенгламалари бўлиб, уларнинг параметрларини аниқлаш учун ЭККУ қўлланилади.
Эътиборга олинаётган омиллар уларга боғлиқ бўлган кўрсаткичлар орқали иқтисодий ҳодисани тўлиғича ифодалай олмасликлари мумкин. Бу
камчиликларни тўлдириш учун тенгламаларга озод ҳад, a₀ киритилади.

Натижавий белгиларнинг ҳақиқий қийматлари назарий қийматларидан тасодифий ҳатолик қийматига фарқ қилганлиги сабабли ҳар бир тенгламада тасодифий хатоликнинг қиймати қатнашади.

Учта натижавий ва тўрта омил белгилардан иборат ўзаро боғлиқ бўлмаган тенгламалар системаси қуйдаги кўринишга эга:
^{y1  a01  a11x1  a12 x2  a13x3  a14 x4  1}

y

 a

^ 2 02
 a₂₁ x₁
 a₂₂ x₂
 a₂₃ x₃
 a₂₄ x₄
  ₂
(7.3)

y

 a

 ^{3 03}
 a₃₁x₁
 a₃₂ x₂
 a₃₃ x₃
 a₃₄ x₄
 ₃

Агар бир тенгламанинг натижавий ўзгарувчиси (у) бошқа тенгламада (х) омил сингари қатнашса, у ҳолда рекурсив тенгламалар системаси кўринишидаги қуйдаги моделни тузиш мумкин:


 ^{y1  a11x1  a12 x2  .......  a1m xm  }₁