Абдусаматов Б. К «Қурилиш иқтисодиёти ва менежмент» кафедраси доценти, и ф. н

1.3. Лойиҳа ва инвестицияларни бошқаришнинг ўзаро боғлиқлиги

Мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг кўламли дастурий мақсадларни бошқариш усулини ўз ичига олган ҳар қандай қайта қуриш жараёнини тартибга солишнинг тасдиқланган воситаси бўлиб, унга мувофиқ қатор давлатлараро, минтақавий, тармоқ ва объектларга мўлжалланган мақсадли дастурлар яратилди. Уларнинг ҳар бири ўзаро боғлиқ бўлган комплекс (ресурслар, атамалар ва ижрочилар учун) лойиҳаларидир.

Уларнинг амалга оширилиши лойиҳани бошқариш концепциясига асосланган (Project management).

Концепциянинг асоси лойиҳага ҳар қандай тизимнинг (масалан, корхонанинг) бошланғич ҳолатидаги вақт ва пул сарфлаши билан боғлиқ бўлган ўзгариш сифатида қарашидир. Бюджет ва вақт чекловлари доирасида олдиндан белгиланган қоидаларга мувофиқ амалга ошириладиган ушбу ўзгаришлар жараёни ушбу янги синтетик фаннинг моҳиятини ташкил этади.

• Бундай ёндашув иқтисодиёт ва бошқарувдаги барча ўзгаришларни инвестиция лойиҳалари тизимига, уларни бошқаришни эса инвестициявий бошқарувга олиб боришга имкон беради (шунингдек, инвестицияларни бошқариш ҳам деб айтадилар).
• Замонавий шароитда лойиҳаларни бошқариш усуллар ва воситалар тўплами инвестицияларини бошқаришнинг энг юқори самарадорли методологиясини ўзида акс эттириб, қуйидагиларга имкон беради:
• • инвестициялар бозорини таҳлил қилиш ва унинг инвестицион портфелини шакллантириш, уни рентабеллик, хавф ва ликвидлик мезонлари бўйича баҳолаш;
• • хавф омиллари ва ноаниқликларни ҳисобга олган ҳолда инвестициялар самарадорлигини баҳолаш;
• • инвестиция ресурсларига бўлган эҳтиёжни баҳолаш, қарзга олинган ва қарз маблағларидан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлигини баҳолаш билан компания инвестицион ресурсларини шакллантириш стратегиясини ишлаб чиқиш;

• • муайян лойиҳаларнинг инвестицион жозибадорлигини танлаш ва баҳолаш;
• • индивидуал молия воситаларининг инвестицион сифатини баҳолаш ва энг самарали воситаларни танлаш;
• • муайян инвестиция лойиҳалари ва дастурларини амалга оширишни режалаштириш ва тезкор бошқариш;
• • харидлар ва таъминот тартибини, шунингдек, лойиҳа сифатини бошқаришни ташкил этиш;
• • инвестицион жараённи самарали амалга оширишни, шу жумладан ўзгаришларни бошқариш ва самарасиз лойиҳаларни ўз вақтида ёпиш (айрим молиявий воситаларни сотиш) ва капитални қайта инвестициялаш бўйича қарорлар тайёрлаш;
• • лойиҳани тугаллашни ташкил этиш, кўпинча лойиҳанинг умуман бажарилишига салбий таъсир кўрсатадиган инвестиция бошқарувининг психологик аспектларини тўлиқ ҳисобга олиш.

•