Abdurashid to xtaboyev

3. Telefon orqali so‘zlashuv
Biznesda eng oddiy munosabat bu telefon orqali suhbat hisoblanadi. 
Lekin unday emas. Telefon orqali suhbat ham rasmiy xat va fakslardagi kabi 
qisqa, aniq va tushunarli bo‘lishi kerak.
Birinchi bo‘lib kim qo‘ng‘iroq qilsa, o ‘sha shaxs o ‘zini tanishtirishdan 
boshlaydi. Agarda telefonni boshqa shaxs olsa, unda o ‘zingizni tanishtiri- 
shingiz shart emas. U bilan so‘rashib, sizga kerakli odamni chaqirib berishini 
iltimos qilishingiz yetarli. Agarda u ish joyida y o ‘q bo ‘lsa, qachon kelishini 
so‘rab yoki biron narsa aytib qo‘yishni iltimos qilib suhbatni tugatishingiz 
mumkin. Agarda uzoq vaqt hech kim javob bermasa, unda telefon go‘shagini 
qo‘yib qo‘ying.
Q o‘ng‘iroq qilganingizda telefon go‘shagini siz tanimagan odam olsa, 
kim bilan gaplashayotganingiz haqida so‘rashingiz shart emas. Balki telefon 
nomerini to‘g ‘ri terganingiz haqida so ‘rasangiz kifoya qiladi.
Xodimingiz yoki kotibangizdan kerakli joyga qo ‘ng‘iroq qilishni va 
kerakli odam bilan bog‘lab berishni so‘rashingiz mumkin.
Agarda hamkasbingizni telefonda so‘rashsa, kim qo‘ng ‘iroq qila- 
yotganini so‘rashingiz mumkin emas.
Agarda siz qo ‘ng‘iroq qilishda birinchi bor adashgan bo‘lsangiz, ikkin- 
chisida, albatta, siz tergan raqamning haqiqatan o ‘sha ekanligini so‘rab 
oling.
68

---

Agarda siz juda ham band b o isan g iz, oldindan kotibangizga javob berib 
q o ‘yishini iltimos qiling yoki telefoningizni uzib qo‘ying.
Birinchi bo‘Iib qo‘n g‘iroq qilgan odam suhbatni tugatadi.
Yuqoridagilar bilan bir qatorda quyidagilami yodda tutish lozim:
| 
1) Gaplashishdan oldin:
• gaplashish zarurmi?
* 
• muloqotning maqsadi;
> 
• qo‘l ostingizda qalam, qog‘oz va kalendar bo‘lsin;
| 
• muhim muloqot ko‘zda tutilsa, reja tayyorlab oling;
• suhbatdoshingizning ish tartibini yodda tuting.
1 
2) 
Gaplashish vaqtida:
• o ‘zingizni tanishtiring;
j 
• faqat g o ‘shakka gapiring;
• so‘zlaringizda aniqlik bo‘lsin;
• xotirjam gapiring;
| 
• nom a’qul so‘zlardan ehtiyot bo‘ling;
I 
• suhbatdoshingizning so‘zini b o ‘lmang;
• keskin e ’tiroz bildirmang;
• diqqat bilan eshiting;
; 
• tegishli va zaruriy narsalarni yozib boring.
3) 
Muloqot qilish tartibi:
• boshlang‘ich bosqich (o‘zaro munosabatlar muhitini yaratadi, suhbat- 
doshning holatini aniqlashga imkon beradi);
• asosiy bosqich (muammolami tushuntirish, iltimoslami bildirish);
• yordamchi bosqich (muammolar, iltimoslar va shartlami muhokama 
qilish);
• yakuniy bosqich (natijalar, xatti-harakatlar va muddatlami aniqlash);
• suhbatni yakunlash (minnatdorchilik bildirish, xayrlashish).
4) 
Suhbatdan so‘ng:
• natijalami yozib olish;
• v a’da qilingan narsalarni yozib olish;
• natijalami baholash.
Shu bilan birga, quyidagilarga e ’tibor qarating:
• agarda siz yomon eshitayotgan bo'lsangiz, bu suhbatdoshingiz ham 
sizni yomon eshitmoqda, degani emas;
• hamkasbingizga o‘rinsiz gaplar bilan qo ‘ng ‘iroq qilishadi, deb 
hisoblamang;
• telefon orqali gaplashish qiymati bu - faqat telefon kompaniyasining 
to ‘lovi degani emas.
69

---

Restorandagi xatti-harakatlaringiz m a’lum qoidalarga bo‘ysunishi 
lozim.
Misol uchun, agarda siz ayol kishi bilan restoranga bormoqchi bo‘lsangiz, 
erkak kishi joy tayyorlaydi.
Agarda uchrashuv oldindan belgilangan bo ‘lsa, erkak kishi ertaroq 
kelishi hamda oldindan kiyim yechish joyiga kiyimini yechib, ofisiantdan 
buyurtma qilingan stol qaerdaligi haqida so‘rashi kerak. Bu harakatlarni 
ayol kishi kelguncha bajarish lozim. Shundan so‘ng siz ayol kishini kutib 
olib, kiyimini yechishga yordam berib, uni zalga boshlaysiz.
Zalga kirishdan oldin oynaga qarashni unutmang.
Oyna oldida, albatta, sochingiz holatiga, kiyimingizga e ’tibor berish 
lozim, hatto erkaklar ham. Sochdagi va kiyimdagi nuqson-kamchiliklar 
alohida joyda to ‘g ‘rilanadi.
Zalga birinchi bo ‘lib erkak kishi kiradi, undan so‘ng ayol.
Agarda ayol kishi oldin kirgan bo‘lsa, erkak kishi tezroq yurib, stolni 
ko ‘rsatadi va ayol kishiga stulga o ‘tirishida yordam beradi.
Eng qulay joylar, odatda, zalga qaragan devor oldi yoki kirish tomonga 
qaragan zalning o ‘rtasi hisoblanadi.
Erkak kishi ayol kishi o ‘tirgandan so‘ng o ‘tiradi.
Agarda tanishlaringiz sizni o ‘zlari o ‘tirgan stolga taklif qilishmasa, 
ulam ing stoliga o‘tirmagan m a’qul. Sizni stolga tak lif qilishsa, tak lif uchun 
minnatdorchilik bildirib, boshqa stolga o ‘tiring.
Agar notanish odamlar yoniga o'tirib qolsangiz, ular bilan tanishish zarur 
emas. So‘rashib, yoqimli ishtaha tilasangiz kifoya.
Menyuni erkak kishi ayol kishiga taklif qiladi yoki o‘qib beradi. Guruh 
bo ‘lib kelsangiz bir kishi o ‘qiydi va hamma o ‘ziga alohida taom tanlaydi.
Ofisiantni baqirib chaqirish, stolga vilka bilan urish, qoshiq yoki pichoq 
bilan bokalga urib chaqirish, biror narsa deb gapirish odobdan emas. 
Yaxshisi, ofisiantning yaqinlashishini kutib, imo-ishora orqali u sizga 
kerakligini bildirganingiz m a’qul.
Stolda o ‘tirib sochni tarash, qo‘shiq aytish, hushtak chalish mumkin 
emas, qo‘lingizgatushgan narsani o'ynab o ‘tirish yaramaydi.
Q o'shni stoldagilar bilan suhbatlashib o ‘tirish ham to ‘g ‘ri kelmaydi. 
Agarda ularda ishingiz bo‘lsa, qisqa daqiqaga oldiga o'tishingiz mumkin. 
Yoningizdan tanishlaringiz o ‘tib ketayotgan bo‘lsa, o'rningizdan turmasdan 
salomlashib qo‘ysangiz kifoya. Agarda suhbatga kirishib ketadigan 
bo'lsangiz, turib gaplashganingiz m a’qul.
Restoranda menyudan tashqari boshqa narsa o ‘qimang.
Agarda siz ayol kishi bilan kelgan bo‘lsangiz va stol katta bo'lsa, ayol 
kishi o ‘ng tomonda o'tiradi, agar kichik stol bo‘lsa ro‘parangizda o ‘tiradi.