Abdurashid to xtaboyev

IS H B IL A R M O N L IK E T IK A S I
«Ishbilarmonlik etikasi» tushunchasining mohiyati
M amlakatimiz mustaqillikka erishgach, turli xorijiy davlatlar bilan 
siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy aloqalar o ‘matildi. 0 ‘zbekiston xalqi, uning turli 
tabaqalari vakillari hozirda jahon bo‘ylab halqaro qoidalar asosida erkin 
harakat qilish huquqiga ega bo‘ldi. Ayniqsa, korxonalararo, tarmoqlar va 
majmualararo aloqalar rivoj topmoqda.
Respublikamizda ilg‘or texnologiyalarga asoslangan minglab qo‘shma 
korxonalar barpo qilindi va ular muvaffaqiyatli faoliyat yuritmoqda. 
Mamlakatda xorijiy investorlarga hamda turli ko ‘lamdagi ishbilarmonlar,
63

---

tadbirkorlarga keng y o‘l va imkoniyatlar yaratib berilgan. Hozirda o ‘zbek 
ishbilarmon doiralari faoliyatida jahonning rivojlangan mamlakatlaridagi 
yirik ,o ‘rtavakichik biznes namoyandalari bilan ijtimoiy-iqtisodiy aloqalami 
yanada rivojlantirish eng dolzarb vazifa bo‘lib qolmoqda.
Shu bilan birga, Prezident 1. A. Karimov ta ’kidlaganidek: «Jahon 
hamjamiyatining mustaqil 0 ‘zbekistonni tan olishi, davlatimizning keng 
tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy faoliyati o !zbek xalqining m a’naviy 
qadriyatlari va imkoniyatlari tiklanishiga, o ‘zini boshqa xalqlar oilasidagi 
to ‘la huquqli millat sifatida anglab yetishiga yanada kuch baxsh etdi. 
Keng miqyosdagi xalqaro aloqalar jahon madaniyatini yanada chuqurroq 
bilish, umuminsoniy qadriyatlardan bahramand bo‘lish uchun qulay zamin 
yaratdi. Ayni mahalda o ‘zbek xalqining turli faoliyat sohalaridagi iste’dodi 
rivojlanishiga, uning tadbirkorlik va kirishimlilik, bir necha chet tillami tez 
o ‘rganib olish kabi noyob fazilatlari to‘!a-to‘kis ro‘yobga chiqishiga imkon 
berdi. Ana shu aloqalar tufayli milliy mehmonnavozlik va saxovat an’analari 
yanada rivojlandi».
Mana shunday qulay sharoitda xalqaro miqyosda qabul qilingan 
ishbilarmonlikning etik m e’yorlarini bilish, ularning ayrim olingan mam­
lakat doirasidagi xususiyatlarini qo‘llay olish bugungi kunda muhim 
ahamiyat kasb etmoqda.
«Etika» tushunchasi qadimgi yunon «ethos» (etos) so ‘zidan olingan 
boMib, bizning tariximizda «Ilmi ravish», «Ilmi axloq», «Axloq ilmi», 
«Odobnoma» singari iboralar bilan atab kelingan. Hozirda ayrim 
olimlar mazkur iborani «Axloqshunoslik» deb ham atamoqdalar. G ‘arb 
mamlakatlarida esa ushbu tushuncha «Etika» nomi bilan mashhur. Ushbu 
bo‘lim xalqaro miqyosda qabul qilingan odob va axloq m e’yorlariga 
bag‘ishlanganligi uchun yuqoridagi tushunchani «etika», «etiket» iboralari 
bilan nomlashni maqsadga muvofiq deb hisobladik.
Ishbilarmonlik etikasi - bu biznesda va ishbilarmonlik aloqalarida 
belgilab qo‘yilgan xatti-harakatlar tartibi va qoidalaridir.
Agarda etiketni belgilab qo‘yilgan xatti-harakatlar qoidasi deb tushunilsa, 
u umum qabul qilingan usullar yordamida xatolami bartaraf etish yoki oldini 
olishga yordam beradi. Shuning uchun ishbilarmon kishi etiketini jam iyatda 
insonlararo munosabatlarni tushunishga ko‘maklashuvchi qonun-qoidalami 
shakllantirish deb ta’riflash mumkin.
Etiket - imidjni shakllantirishdagi muhim vosita yoki qurollardan biri 
hisoblanadi. Zamonaviy biznesda firmaning tashqi qiyofasi, y a’ni obro‘- 
e ’tiboriga katta ahamiyat beriladi. Etiketga e’tibor bermaydiganlar ko‘p 
narsani yo ‘qotadilar. Etiketga e’tibori kuchli boMganlarda esa unumdorlik 
yuqori bo‘ladi. Chiroyli xatti-harakatlar va yaxshi muomala qilish har doim 
foyda keltiradi.