Abdunazarova Mariya Farxodovna tasavvuf antropologiyasi va uning o’ziga xos jihatlari

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI........................................
ILOVALAR
KIRISH


Magistlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va dolzarbligi.
Sharq mutafakkirlarining ilmiy merosiga, xususan, islom diniga dunyoning intellektual elita qatlami qiziqishi ortib borayotganligi bilan birga, ilm- fan, ayniqsa gumanitar fanlarning tasnifi va toifalari, xususan, falsafa, borliqning yaxlitligi va xilma-xilligi g'oyasi takomillashib bormoqda. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek: “Ilm-fan – taraqqiyot asosi. Zamonaviy ilm-fan yutuqlariga, innovatsion g‘oyalarga tayanmagan davlatning ham, jamiyatning ham kelajagi yo‘q. Faqat ilm va ma’rifat, intellektual salohiyat, har tomonlama bilimli kadrlar hisobidan biz O‘zbekistonni yangi taraqqiyot bosqichiga olib chiqa olamiz”.¹ Shuni ham ta'kidlash kerakki, XXI asr faol integratsiya asri tabiiy-ilmiy va ijtimoiy-gumanitar bilimlarning yangilarining shakllanishi va rivojlanishiga, zamonaviy ijtimoiy-madaniy jarayonlarning tushuntirish modellari falsafiy va ijtimoiy nazariyaning rivojiga hissa qo'shdi. Ushbu ijobiy jarayonning o'ziga xos xususiyati ijtimoiy va gumanitar fanlar umumiy tizimdagi antropologik tadqiqotchilarning chuqur va muhim fanlarga qiziqishi ortdi, eng muhimlaridan biri insoniyat tarixining ko'p asrlik fazosida inson hodisasining namoyon bo'lishi, uning ijtimoiy-madaniy hayotdagi o'rni va roli barqaror rivojlanishi hisoblanadi. Binobarin, zamonaviy antropologiya, inson haqidagi birlashtiruvchi va tizimli falsafiy ta’limot, uning tabiati, mohiyati, muqaddasligi, xilma-xil, ko'pincha qarama-qarshi bo'lgan falsafiy narsalarni o'z ichiga oladi yo'nalishlari, shuningdek, insonning ilmiy turli o'lchovlari haqidagi g'oyalar inson muammosiga qaratilgan. Jahon hamjamiyatining ijtimoiy va ma'naviy hayotidagi o'zgarishlar, XXI asrning birinchi o'n yilligidagi dramatik voqealar va ehtiyoj falsafiy bilimlarning "tanaffusda" ligi inson mavjudligini qayta ko'rib chiqishga undadi. Bunday jarayonlar antropologik o’zgarish yoki antropologik uyg'onish deyilgan.
Ma’lumki, bugungi kunda xalqimizning ongi va ma’naviyatida islom dini omili necha asrdan buyon ta’sir ko’rsatib keladi. Buyuk mutasavvuf allomalar yetishib chiqqan zaminimizda umumtasavvuf ta’limotiga ulkan poydevor qurib berdi. Tasavvuf ta’limoti va antropologiyasi Markazi Osiyo, shuningdek Islom olami mamlakatlari madaniyati tarkibida ulkan ahamiyat kasb etadi. Tasavvuf antropologiyasi yaxlit ta’lomot sifatida uyg’unlashuvi uzoq tarixni bosib o’tdi. Shunday ekan, tasavvuf ta’limoti va antropologiyasi Islom dining rivojida, uning insoniyat olamini tarbiyalovchi, shaxsni kamolotga eltuvchi xizmatini yengillashtirishda katta rol o’ynagan.
Shunday qilib, tadqiqot mavzusining dolzarbligi quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi.