Abdullayeva sarvinoz

Biligsizka davlat yarashsa kelib, 

---

60 
 
Biliglikka artuk yarashur tegib. 
Biligsiz bila tursa davlat qali, 
      Biliglig bila turg’a teng-tush ko’rib. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Biligsiz-bilimsiz,biliglik-bilimli  leksemalari  ham  leksik  antonimlikni  yuzaga 
keltirmoqda. 
Bunda 
bilimsizso’zi-“bilimi, 
ilmi, 
ma’lumoti 
yo’q, 
o’qimagan,ilmsiz,nodon”(O’TIL.I.113-bet) 
ma’nosini, 
bilimli 
esa”katta 
ilmga,ma’lumotga  ega  bo’lgan,o’qimishli,  ilmli,  bilimli”  (O’TIL.I.  113-
bet)ma’nosini ma’nosini bildiradi.
 
O’gush su tilama,er o’rdum tila, 
Er o’rdum tila ham to’lum tum tila. 
Etiglik az edgu o’tushtan ko’ru, 
 Telim tushti artaq o’gush su bila. 
                 ***
 
Talaylashkar ermas, sara, oz  tila, 
                               Sara, oz tila ham saloh soz tila. 
                               Sifatli oz afzal talaydan ko’ra, 
Talay lashkar ichra xatolar to’la. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
O’gush–talay so’zi-“ancha, ko’p, ko’pgina” (O’TIL.II.111-bet) ma’nosini bildirib  
o’rdum-oz  leksemasining  “son  yoki  miqdor  jihatdan  uncha  ko’p 
bo’lmagan,kam”(O’TIL.I.525-bet)  ma’nosidagi  “hajm”semasi  o’zaro  antonim 
juftlikni yuzaga keltirmoqda. Bu esa misrada ohangdorlikni ta’minlash bilan birga 
fikrning aniqliligini,tiniqliligini taminlashga xizmat qilmoqda.  

---

61 
 
                    Bo’sh,azad kishi barcha edgu quli, 
        San edgu qilu ko’nilik yo’li. 
              Kishilik qilurqa kishi bo’l tushi, 
             Kishi mundag’ urdi kishilik uli. 
***
 
Hamma ozod insonlar ezguga qul, 
                             Qilib ezgu ish, och adolatga yo’l. 
Odamgarchilik qil hamisha o’zing, 
                             Kishilik haqi shu, adolatli bo’l. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Azad,qul  leksemali  bir  misraning  o’zida  kelib  ma’no  jozibadorligini 
taminlamoqda.  Bunda  ozod  leksemasi-“o’z  erki,  haq-huquqi  o’z  qo’lida 
bo’lgan,erkin,  hur”  (O’TIL.I.525-bet)  ma’nosini  anglatadi.  Qul  leksemasi 
esa  “xususiy  mulk,  mol  qatori  olib-sotilgan,  bus-butun  xo’jayinga  qaram 
bo’lgan, hech qanday haq-huquq va mol-mulkka ega bo’lmagan xizmatkor” 
”(O’TIL.II.615-bet) ma’nosiga ega. Bu ikki qarama-qarshi ma’noli leksema 
mazmundorlikni  oshirish  bilan  birga  kitobxonni  o’ylashga,  kengroq  va 
chuqurroq fikrlashga chorlaydi.