Abdullayeva sarvinoz

Til so’zi asli “og’iz bo’shlig’ida joylashgan tam bilish va nutq tovushlarini 
hosil qilish uchun xizmat qiladigan organ, a’zo”(O’.T.I.L.II tom.174-bet) 
ma’nosiga  ega.    Ana  shu  dastlabki  “azo”  semasidan  “insonning  shu  a’zo 
yordamida hosil bo’ladigan so’zlashish, gapirish qobiliyati, so’zlashuv, fikr 
ifodalash va o’zaro aloqa vositasi bo’lib xizmat qilish” semasi o’sib chiqqan 
va  natijada  fikr  ifodalash  vositasi  ma’nosiga  bog’liqlik  asosida  “nutqning 
o’ziga xos xususiyatlari va ifoda vositalari bilan ajralib turadigan bir turi, 
stil,  uslub”  ma’nosi  ifodalanmoqda.  Bunda(tili  yolg’on)  til  so’zi  o’zining 
asosiy  bosh  ma’nosi(organ)dan  chekingan.  Natijada  metonimiya  hodisasi 
yuzaga kelayotgani kuzatiladi.  
Qamug’ nangka vaqt ul, kuni belguluk, 
                                     Nafas, tin to’qurqa sani belguluk. 
Yil, ay, kun kechartek tiriklik kechar,  
Kechar kun kechirkay sani belgulik.  
*** 
Hamma ishga vaqti, kuni belgilik,  
 Nafas, dam olishning kuni belgilik. 

---

87 
 
Yil, oy, kun o’tardek tiriklik o’tar,  
                                        O’tib kunlar eltgay seni belgilik. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
 Oy “quyosh nur olib yog`du sochuvchi  samoning  samoviy jismi.  ” (O`TIL. III. 
98-bet) Ushbu o`rinda metonimiyaning yana bir turi : narsa-buyumga asoslangan 
o`lchov birligi bo`lib xizmat qilgan .
39
 
Mazkur banddagi oy so`zi “astronomik yilning o`n ikkidan biriga – oyning