Abdullayeva Husnida

Andragogik bilimlaming ilmiy talqini quyidagi kategoriyalar orkali belgilanadi:

- odam (kattalik bilan xarakterlanuvchi hayot faoliyati davridagi yaxlitlik);
- kattalik (katta odamning o’qitish sub’ekti sifatidagi o’ziga xos jixati);
- ta’lim (tizimli ta’lim va tarbiya asosida, insoniy sifatlami shakllantirish va rivojlantirishning ijtimoiy-madaniy mexanizmi);
- kattalar ta’limi (uzluksiz ta’lim jarayoni kontekstida odamning kasbiyshaxsiy jixatdan ulg’ayishi);
- uzluksiz ta’lim (kishi hayot faoliyatining bir butunligi, davomiyligi asosidagi ta’lim); andragog (kattalar ta’limi soxasida faoliyat ko’rsatuvchi mutaxassislarning umumiy nomi).

Andragogika soxasidagi zamonaviy tadqiqotlar o’zida quyidagilarni aks ettiradi:

- aholi turli qatlamlarining yoshi, jinsi ijtimoiy mavqei, kasbiy tayyorgarlik darajasi, sog’Iigini xisobga olgan xolda ta’limiy ehtiyojlami o’rganish;
- kattalar ta’limiy faoliyatini (kasbiy ta’lim, mustaqil ta’lim, madaniyestetik faoliyati, ma’naviy yuksalish) shakl va funkstiyalarini o’rganish va modellashtirish;
- kattalarga ta’lim berish tizimining mazmun-maqsadli, texnologik va kadrlar ta’minotini ishlab chikish.

Andragogik bilimlami shakllantirish va rivojlantirish tamoyillari:

- erkinfikr;
- amaliyotga yo’nalganlik;
- insonparvarlik.

Andragogik tadqiqotlarda quyidagi usullar keng qo’llaniladi:

• - sostiologik (sostialogik so’rovlar, kattalar ta’limining xolatini ommaviy tarzda o’rganish uchun sostiometriya);
• - statistik (kattalar ta’limi soxasining rivojlanish tendenstiyalarini aniqlash uchun); - solishtirma taxlil (yosh davrlarini kattalar ta’limiga xos turli modellami taqqoslash uchun);
• - longityud (ma’lum bir gurux, shaxslar va ijtimoiy institutlarni uzoq muddat o’rganish uchun);
• - monitoring (kattalar ta’limining rivojlanish tendenstiyalariga sifat jihatidan baho berish imkonini beruvchi metod);
• - biografik metod (hayot davomidagi ta’limga oid masalalarni aks ettiruvchi biografik ma’lumotlar, esdaliklarni o’rganish);
• - kontent-taxlil (xujjatlar, manbalarni son-sifat jixatdan taxlil qilish);
• - interpretastiya (axolining turli qatlamlarini o’qitishning mazmunmohiyati va usullarini belgilash).