Abdullayev sayfulla fayzullayevich azimov sanjar samadovich avezov sherali naimovich

Ko‟rish nuqtasi. Rasm chizishda ko‘pincha ish to‘rt nuqtadan bajariladi:

yuqori yon tomon, pastki yon tomon, yuqori o‘ng tomon, pastki o‘ng tomon.

Mazkur ko‘rish nuqtalari chiziqli perspektivani aniq ko‘rsatishga imkon beradi (20 - rasm).

Ufq chizig‟i (gorizontal chiziq). Ufq chizig‘i orqali kartina tekisligida tasvirlanayotgan predmetning o‘rni topiladi. Ufq chizig‘i doimo rasm chizayotgan kishining ko‘zi sathidan o‘tadi. Ufq chizig‘i predmet tekisligini ikkiga – past va baland qismga bo‘ladi.

Ufg‘ chizig‘i o‘rtasida, ya‘ni to‘g‘ri qaraganimizda ko‘rinadigan barcha narsalarning o‘rtasi ufq chizig‘ining tutashuv nuqtasi deb nomlanadi.

Rasmda bu holat yaqqol ko‘rinib turibdi. Chuqurlikdagi temir yo‘l, simyog‘ochlar, yo‘lning chetlari – barchasi tutashuv nuqtasiga taqaladi.

Uzoqlashgan sari mavjud narsalar ko‘zimizga kichikroq bo‘lib ko‘rinadi. Perspektiv o‘zgarayotgan narsalarning yuqori va pastidan shartli chiziq o‘tkazganda, mazkur shartli chiziqlar borib ufq chizig‘ining tutashuv nuqtasiga taqaladi (21 - rasm).

21. 
    - rasm. Temir yo’l va simyogochning perspektiv ko’rinishlari
    

21. 
    - rasm. Interyer perspektivasi
    

Chiziqli perspektivaning asosiy qoidalari quyidagilardir:

1. 
   Chizayotgan vaqtimizda biz ikki o‘lchamga ega bo‘lgan qog‘ozda qanday qilib perspektiva qoidalaridan foydalangan holda uch o‘lchamga ega bo‘lgan hajmli predmetni tasvirlashni o‘ylashimiz kerak.
   
2. 
   Predmetlar tasviri biz kuzatayotgan joyga bog‘liq holda o‘zgarishini unutmaslik kerak.
   
3. 
   Bir xil o‘lchamga ega bo‘lgan predmetlar tasvirlanayotgan bazada agar bizga yaqin bo‘lsa – katta, uzoqroq borgan sari kichkina bo‘lib ko‘rinadi (22, 23, rasmlar).
   
4. 
   Ufq chizig‘i ko‘z balandligidan o‘tadi deb faraz qilinadi.
   
5. 
   Naturadagi parallel chiziqlar gorizont chizig‘ining ma‘lum bir nuqtasida tutashadi.
   

23- rasm. Eksteryerda perspektiva holatlari