Aбдуллaeвa ш. A., РЎзиeвa д. И. Пeдaгoгик диaгнoстикa вa кoррeкция

Pedagogik 
diagnostika 
maqsadi 
- 
oydinlashtirilgan ta'lim maksadi va vazifalarini 
o‘rganish, tahlil qilish, ta'lim va tarbiya mazmuni 
bilan bog‘liq innovatsiyalar ta'sirini, ta'lim sub'ektlari 
faoliyati, iqtidori, qobiliyatini tashxislash 
Pedagogik diagnostika–pedagog shaxsining va 
u bilan muloqotga kirishuvchilarning pedagogik 
tizim 
natijalarini 
o`rganish, 
tahlil 
qilish,
samaradorligini oshirish jarayonidir. 

---

29 
Педагогик диагностиканинг объекти — бу таълим-тарбия жараёнида 
юзага келган ўзгаришларни аниқлаш жараёни. 

 
 
 
 
 
 
Педагогик диагностиканинг предмети — бу таълим-тарбия амалиётида 
педагогик шарт-шароитлар, восита ва қонуниятларни аниқлаш, баҳолаш, 
педагогик жараён иштирокчиларининг лаёқатлари, қобилиятлари, шахсий-
характерологик хусусиятларини тадқиқ этишдан иборат. 

 
 
 
 
 
 
 
Педагогик диагностиканинг методологияси педагогик жараёнларни 
қулайлаштириш, оптималлаштириш мақсадида мазкур жараён субъектлари, 
педагогик шарт-шароитлар, метод, воситаларни ташхислашга хос билим ва 
фаолият тизими ташкил этади. 
Педагогик диагностикани таълим тизимида ташкил этишда унинг назарий 
блоклари қуйидагилардан иборат: 
Pedagogik 
diagnostikaning 
ob'ekti 
— 
bu 
ta'lim-tarbiya 
jarayonida 
yuzaga 
kelgan 
o‘zgarishlarni aniqlash jarayoni. 
Педагогик диагностиканинг предмети — бу таълим-тарбия 
амалиётида 
педагогик 
шарт-шароитлар, 
восита 
ва 
қонуниятларни 
аниқлаш, 
баҳолаш, 
педагогик 
жараён 
иштирокчиларининг 
лаёқатлари, 
қобилиятлари, 
шахсий-
характерологик хусусиятларини тадқиқ
этиш

---

30 
/. Педагогик неология (илмий-педагогик жараён, унинг ўзига хосликлари ва 
асосий натижалари хақидаги илмий ва тажрибавий маълумотлар 
тизимлаштириладиган педагогикадаги янгилик хақидаги таълимот). 
2. 
Қиёсий педагогик аксиология (педагогика назарияси ва амалиётида 
юзага келадиган педагогик янгиликларни бахолаш ва ўзлаштирншнинг ўзига 
хосликларини очиб берувчи фаЕ1). 
3. 
Инновацион праксиология (педагогик янгиликларни амалиётда 
қўллашни ўзлаштириш). Шундан келиб чиқиб, таълим жараёнида педагогик 
диагностикадан фойдаланиш механизмларини такомиллаштиришда: 
И) объективлик; 2) ишонарлилик; 3) аниқлик; 4) интерпретация; 5) қиёслаш 
каби концептлар муҳим аҳамият касб этишини инобатга олиш зарурати вужудга 
келади. 
Таълим муассасаларида педагогик диагностика механизмлари педагогик 
жараён иштирокчиларининг ўзаро ҳаракат турига кўра қуйидагича 
таснифланади: 
1) жамоада моҳиятан янги ўқитишга доир ғояларни татбиқ этилишини ва 
унинг натижасини диагностика қилиш; 
2) гуруҳли ўқитишга доир иннновацияларни амалиётда қўллаш ва 
уларнинг натижаларини ташхислаш; 
3) )тьюторликни ташкил қилиш ва натижасини ўрганиш; 
4) фацилитаторликни ташкил қилиш ва натижасини ўрганиш; 
5) модераторликни ташкил қилиш ва натижасини ўрганиш. 
Таълим 
муассасаларида 
педагогик 
диагностика 
функционал 
имкониятларига кўра қуйидагича фарқланади: 
1)шарт-шароит 
билан 
боғлиқ 
диагностика 
(таълимий 
муҳитни 
ўзгартиришни 
таъминловчи
;
ижтимоий-маданий 
шарт-шароит 
ва 
бошқалар)ни таълим жараёнига татбиқ этишни аниқлаш; 
2)маҳсулот кўринишидаги инновациялар (педагогик воситалар, лойиҳалар, 
технологиялар)ни жорий қилиш даражасини ва уларнинг натижаларини 
ташхислаш. 

---

31 
3) бошқарувга доир янгиликларни киритиш даражасини ўрганиш ва 
уларни ташхислаш. 
Таълим жараёнида педагогик диагностика таълимий фаолиятни таҳлил этиш 
ва ўзгаришларга эҳтиёжни аниқлаш; янгиликларни баҳолаш ва танлаб олиш; 
бўлажак кўзда тутилган таълимий тизимни лойиҳалашни ўрганиш; 
янгиликларни қўллаш даражасини аниқлаш; натижаларни таҳлил этиш ва 
баҳолашга қаратилиши лозим. Шу билан бирга педагогик диагностика турли 
даражада - алоҳида ўқитувчи ёки ўқувчи фаолиятини ташхислайди. Бунда: 
а) фаолиятли: мотивли мақсад, вазифалар, мазмун, шакл, методларни 
қўллаш натижасида қўлга киритиладиган самара ташхисланади; 
б)субъективли: таълим муассасаси барча субъектлари - директор, унинг 
ўринбосарлари, 
ўқитувчилар, 
ўқувчилар
т
ота-оналар, 
методистлар,
консультантлар, экспертлар, таълимни бошқариш органлари ходимлари, 
аттестация комиссиясининг фаолияти ташхисланади; 
в)даражали; халқаро, республика, вилоят, туман, шахар, таьлим 
муассасаси даражасидаги педагогик фаолият субъектларининг ўзаро 
ҳамкорлиги даражаси ташхисланади; 
г)мазмунли; 
таълим-тарбия 
ишлари, 
ўқув-тарбия 
жараёнини 
ташкил этиш даражаси, таълим муассасасини бошқаришга доир янгиликларни 
ишлаб чиқиш ва ўзлаштириш ҳолати баҳоланади; 
д)бошқарувга доир фаолиятнинг таълим муассасасидаги муаммоларини 
аниқлаш, уларнинг қамровлик даражаси квалиметрик ўлчанади.