Абдуллаев А. педагогика фанлари номзоди, доцент; Хонкелдиев Ш. Х. педагогика фанлари доктори, профессор

Жисмоний тарбия назарияси ва усулиятининг бошка фанлар билан боғлиқлиги

Жисмоний тарбия назарияси ва усулияти қатор илмий фанлар билан чамбарчас боғлиқ. Ҳар кандай фан факатгина ўзининг илмий изланишлари билан чегараланиб қолса тўлақонли натижа бера олмайди. Жисмоний тарбия назарияси ва усулияти бир неча фанлар кўшилиши оркали махсус педагогик муаммоларни ҳал қиладиган предметга айланган.

Жисмоний тарбия назарияси ва усулияти умумий педагогика, психология, инсон умрининг ёши даврларииинг физиологияси ва жисмоний тарбия психологиясинииг илмий изланишлари натижаларидан фойдаланади. Айникса, спорт педагогикаси барча фанлар билан узвий боғланган. Олдинги ягона, бўлакларга бўлинмаган жисмоний тарбия назарияси ва усулиятидан алоҳида педагогик фанлари ажралиб чиқди, булар қаторида спорт педагогикаси фанлари хам, лекин уларнинг
сўнгги ривожида бир-бири билан ўзаро узвий боғликлик намоён бўлди, жисмоний тарбия назарияси ва усулияти томонидан ишлаб чиқилган умумий қоидаларга таянишга тўғри келди. Олинган далиллар янги умумлаштиришлар учун аник материал вазифасини ўтади. Бу жисмоний тарбия жараёнидек бир бутун педагогик муҳитини ўз ичига олган кенг илмий изланиш ва ўқитиш предметидан аста-секинлик билан махсус спорт соҳаси фанлари ажралиб чика бошлаганлигидир: гимнастика, енгил атлетика, спорт ўйинлари фанлари ва бошқалар. Аммо жисмоний машқларнинг алоҳида турлари учун керакли бўлган, нисбатан умумий қонуниятлар, қайсики, ҳамма турлар учун таъсир кўрсата оладиганларигина алоҳида фан бўлиб ажралмади ва ажралиб чикиши хам мумкин бўлмасди. Ана шунинг учун барча спорт фанлари учун умумий ва хусусий қонуниятларни ишлаб чикиш ҳозирги замон жисмоний тарбия назарияси ва усулияти фанининг асосий мазмунини ташкил қилади.
Биология фани билан боғлиқлиги — жисмоний тарбия воситаларини шуғулланувчилар организмига таъсири реакциясини ўрганиш, жисмоний тарбия жараёнини самарали бошкаришда анатомия, физиология, биохимия, спорт тиббиёти фанларининг қонуниятларини ҳисобга олиш билангина амалга оширилиши мумкин.
Шуни эсда саклаш лозимки, жисмоний тарбия назарияси ва усулияти фанини бошқа фанлар билан боғлиқлиги бир томонлама бўлмай, икки томонламадир. Жисмоний тарбия ҳақидаги фаннинг ривожланиши аратш фанларга таъсир этмай қолиши мумкин эмас. Масалан, спорт назарияси ва амалиёти психологлар ва физиологларнинг болалар ва катта ёшдагилар организмининг потенциал имкониятлари деган тасаввурига айтарли тузатишлар киритилишига олиб келди.