Abdulla sher axloqshunoslik



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

Hadisi sharif. 
M uham m ad alayhissalomning hayoti va faoliyatlaridan 
so‘z yurituvchi, u kishining diniy-axloqiy ko‘rsatm alaridan tashkil topgan 
m anbalar hadislardir. U lar odatda Hadisi sharif yoxud Sunnat deb ataladi 
h am d a Q u r’ond an keyingi eng ulug‘ kitob hisoblanadi. H adislar yozm a 
em as; o g ‘zaki m an b a lar b o ‘lgani uch u n , ular m ash h u r m u h ad d is- 
had isshunos olim lar to m o n id an yig‘ilib, qiyosiy tarzda o ‘rganilgan va 
ishonchli hisoblanganlari haqqoniylik darajalariga ko ‘ra kitob holiga 
keltirilib, taqdim etilgan. B utun islom olam ida eng nufuzli m an balar 
h iso b la n g a n o ltita « a l-J o m e ’ as-sah ih» m u alliflari aynan b izn in g
V ata n im iz d a n ch iq qan ulam olardir. U lar orasida im om
Ismoil al-
Buxoriy 
(810—869) va uning shogirdi Abu Iso M uham m ad at-T erm iziy 
t o ‘plagan hadislar bizda keng om m alashgan.
Im om Buxoriy hadislarida nam unaviy yoki boshqacha qilib aytganda, 
a x lo q iy -e ’tiqodiy ideal m asalasi b o ‘rtib ko‘zga tashlanadi. M a ’lum ki, 
A lloh inson uch un ideal sifatida olib qaralm aydi, U doim iy azal-abad 
m avjud zot. U insonni yaratgan zot. U ning darajasiga yetib b o ‘lmaydi. 
Faqat ergashish, U k o ‘rsatgan y o‘ldan borish im konigagina egamiz. 
Z e ro un in g surati bizdan yashirin, faqat siyratigina bizga m a’lum . Ideal 
esa o ‘zid a insoniyat 
dunyosida ham ruh, h a m vujud uyg‘unligida 
y ashagan, e ’tiqod va axloqda yuksak nam una b o ‘lgan odam zot tim solini
1 A bu H o m id G ‘azzoliy. M ukoshafat u l-q u lu b . Т ., «A dolat», 2 0 0 2 , 411 -b .
50
www.ziyouz.com kutubxonasi


taqozo etadi. Shunday odam zot payg‘am barim iz, ikki olam sarvari 
M u h a m m a d alay h issalo m d ir. U k ish in in g n a m u n a v iy lik , id eallik
xususiyati t o ‘g ‘risida Q u r’oni karim da oyatlar ju d a k o ‘p. Shulardan 
birini keltiram iz: «(Ey m o‘m inlar), sizlar u ch u n A llohning payg‘am bari 
(iy m o n -e ’tiqodi va xulqi atvori)da g o ‘zal n a m u n a bordir» («Azhob» 
surasi, 21-oyat). M uham m ad alayhissalom bu oliy m ajburiyatni a ’lo 
darajada bajardilar. U kishining o ‘zlari sah ob alar bilan suhbatlaridan 
b irida sh u nday deganlar: «M en yaxshi va oliy o d o b va axloqlarni 
kam olotga yetkazish uchun payg‘a m b a r qilib y ub o rild im » 1.
H adislarda M uham m ad alayhissalom Q u r’oni karim oyatlarining 
e ’tiqodiy va axloqiy m ohiyatlarini talq in qilish b aro b arid a o ‘zlarining 
fe’l-atvorlari, axloqiy xatti-h arakatlari bilan nam unaviy siym o sifatida 
■namoyon b o ‘ladilar. H adislarni kuzatib borish m o bayn ida bizda ayol 
kishiga b o ‘lgan islomiy m unosabatning ajoyib n am u n alarin i k o ‘rishim iz 
m um kin. «A l-adab al-m ufrad»dagi 3-hadisni keltiram iz: «M usoviya ibn 
Hayyida (roziyollohu anhu) aytdilarki R asullohdan: Ey, Rasululloh, 
m en yaxshiligim ni kimga qilsam boMadi» — deb so 'ra d im . «Onangga»,
— dedilar. M en shu savolni uch m artab a qaytarsam h a m , R asululloh: 
«Onangga», — deyaverdilar. T o ‘rtin ch i m a rtta so'rag an im d a: «O tangga 
va yaqin b o ig a n qarindoshlaringga», d e d ila r2.
A b u a d - D a r d o ( ro z iy o llo h u a n h u ) r iv o y a t q ilg a n h a d is d a
Payg‘am barim iz aytgan quyidagi so ‘zlarni h a r b ir m u su lm o n n in g axloq 
kodeksi sifatida qabul qilish m um kin:
«Rasululloh m enga quyidagi to ‘qqizta am alni buyurd ilar va dedilarki: 
garchi m ajaqlanib ketsang ham , o ‘td a yondirilsang h a m A lloh taologa 
shirk keltirm a, farz nam ozni q asddan tark q ilm a, uni tark qiluvchi 
kishilardan A lloh taoloning zim m asi ajraydi. M ast qiladigan h aro m
ichim liklarni aslo ichm a, chunki ular h a m m a y o m o n lik larning kalitidir. 
O ta-onan g ga ito a t qil, agar u lar d u n y o d a n voz k ech d e sala r h am
h u rm atlari u ch u n buyruqlarini ijro qil! G a rc h a n d ishboshi b o ‘lgan 
odam dan k o ‘ra o ‘zingni shu am alga m un o sibro q d eb bilsang ham , 
u lar bilan am al talashm a (itoat qil). Y oningdagi ask arlar q o chsa h am
va o ‘zing h alo k atg a uchraydigan boMsang h a m uru sh m a y d o n id a n
q o c h m a ! Q o ‘lin g d a b o r m o l- m u lk in g d a n q a r a m o g ‘in g d a g i a h li

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish