Abdulla sher axloqshunoslik


И зведат д о р о г и и пути праведны х. М ., «Н аука», 1991. С. 87



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 И зведат д о р о г и и пути праведны х. М ., «Н аука», 1991. С. 87.
2 0 ‘sha m anba. С . 89.
1 0 ‘sha m anba. С . 103.
www.ziyouz.com kutubxonasi


3. Hindi-Xitoy mintaqasidagi axloqiy ta ’limotlar
Q adim gi S harq ax lo q sh u n o slig id a Q adim gi H in d isto n axloq iy 
tafakkuri alohida o ‘ringa ega. U tarixan vedachilik, yo‘ga, jaynchilik, 
b u d d h a c h ilik , «Bxagavadgita» va « A rtxashastra» h a m d a lo k o y ata
oqim laridan tashkil topgan. U lardan b a ’zilarini k o ‘rib o ‘tam iz.
Vedachilik. Vedachilik axloqshunosligi qadim gi hind jam iyatini t o ‘rt 
tabaqa — varnaga bo ‘ladi: brahm anlar (kohinlar), kshatariylar (harbiylar), 
vayshchilar (dehqonlar, kosiblar), shchudralar (qullar). M ashhur «M anu 
qonunlari» da yozilishicha, b rah m an nin g m ashg'uloti - t a ’lim berish, 
V edani o ‘rganish, qurbonlik qilish, sadaqa ulashish va tuhfalar olish; 
ksh atariy lar fuqarolarni q o ‘riqlaydilar; v ay sh ch ilar chorva, tijo ra t, 
sudxo ‘rlik va dehqonchilik bilan shug‘ullanadilar; shchudralar esa ana 
shu uch ijtimoiy guruhga xizm at qiladi. X otin, o ‘g ‘il va qul - uchalasi 
xususiy mulk egasi hisoblanm aydi, ular kim niki bo'lsa, o ‘shaning q o ‘lga 
kiritgan mulki. «M anu qonun lari» da niyat m asalasiga katta e ’tib o r 
beriladi: «Kim ning niyati q anday bo'lsa, o ‘shanday b o ‘lib hayotdan 
k etadi»1. Vedachilik axloqiga k o ‘ra, b rah m an lar tu g ‘m a axloqiy yuksak 
odam lar, shchudralar esa tug‘m a tuban axloq egalari hisoblanadi. Axloqiy 
ideal esa zohid, sayyoh, istaklardan xoli, yuksak qanoat egasi b o ‘lgan 
hech vaqosiz mokshalardir.
Lekin keyingi oqim larda, y o ‘ga, jaynchilik, ayniqsa, buddhachilik 
axloqshunosligida, axloqiy fazilatlar egasi boMish insonning zoti, ijtimoiy 
kelib chiqishi bilan em as, balki uning shaxsiy kam oloti bilan bog‘liq, 
degan fikr ilgari suriladi.
Buddhachilik. Buddhachilik ham jaynchilikka o ‘xshash «xudosi yo‘q» 
din. U ning payg‘am bari B uddha — m a’rifat egasi nom i bilan m ash h u r 
S idharta G autam a (m iloddan aw algi 567—487) ta ’Iimotiga ko‘ra, dunyo 
iz tiro b g a t o ‘la va eng m u h im m u a m m o a n a sh u iz tir o b la r d a n
qutulishning yo‘lini topish. N aql qilishlaricha, o ‘z tengdoshlari bilan 
ayshu ishratda um r kechirgan shahzoda Sidharta G au tam a kunlard an 
birida sayr qilib yurib, kasal cholni va jan o za m arosim ini ko ‘radi. H a r 
b ir kishini kelajakda kasallik, qarilik va o ‘lim kutishini eshitib, larzaga 
tush ad i, odam lardan qochib, tarkidunyo qiladi va to 'rt ezgu haqiqatni 
anglab yetadi ham da uni odam larga yetkazadi. U ning qisqacha bayoni 
shunday:

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish