Abdulla sher axloqshunoslik


Jaloliddin Rumiy. Ichindagi ichindadir. U . Hamdam taijimasi. Т ., «Yangi asr



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 Jaloliddin Rumiy. Ichindagi ichindadir. U . Hamdam taijimasi. Т ., «Yangi asr
avlodi», 2003, 179-b.
2
0 ‘sha manba. 80-b.
3 0 ‘sha manba, 180—181-b.
4 0 ‘sha manba, 180—181 -b.
www.ziyouz.com kutubxonasi


X alqqa xizm atda bo'lm agan odam Haqqa xizm at qildim deb aytolmaydi. 
P arvona bilan sham ni misol keltirib, u bu b o rad a shunday deb yozadi: 
«Xuddi shunday xalq bilan qiziqm agan, aksincha, u n d an noligan, uning 
u c h u n jo n in i kuydirm agan inson — inson em asdir. U H aqni anglab, 
his etsa h am , u tu sh u n ib , id rok etg an H a q — H aq em as. In so n
ishlam oqdan, g‘ayrat ko‘rsatm oqdan qochm agan, A lloh ulug‘ligi atrofida 
tinim siz, huzursiz aylangan kishidii»1. Shunday qilib, Rum iy ilgari surgan 
haqparvarlik g'oyasi naqshbandiya tariqatidagi haqparvarlikka juda yaqin: 
xalqparvar boMmasdan turib, xudbinlarcha y o n d ashuv orqali haqparvar 
b o ‘lish m um kin em as, faqat bu dunyodagi ezgu a ’m ollargina, insonni 
H aq q a yaqinlashtiradi, ban da o ‘zini o'zgalarga ezgulik istash orqaligina 
yaxshilab boradi. «Zohiriy m ash g‘ullik b o tin iy m ash g‘ullikka m one 
b o ‘lolm aydi»2. Aksincha, botiniy m ashg‘ullikning voqe b o ‘lishi yo‘lida 
xizm at qiladi, zinadagi bosqich vazifasini o 'tay d i; zohiriy m ashg'ullik 
q a n c h a lik ezguliklar bilan y o ‘g ‘rilgan b o ‘lsa, b o tin iy m ash g ‘ullik 
s h u n c h alik m ukam m allashib boradi. G ‘arb falsafasi nam oyandalari 
R um iyni buyuk faylasuf sifatida e ’tiro f e ta d ila rm i-y o ‘qm i, bundan q a t’i 
nazar, uning ta ’sirini ju da ko‘p falsafiy yo‘nalishlarda yaqqol ko‘rishim iz 
m um kin. C hun o nchi ezgulik va yovuzlikning bir-biriga o ‘zaro ta ’siri 
b o rasid a g i R um iy fikrlari u lu g ‘ rus faylasufi N . B erdyayev axloq 
falsafasid a, in so n n in g o ‘zg a ru v c h a n lig i h a q id a g i R um iy t a ’lim o ti 
K.Y aspers va J-P . Sartr qarashlarida ko ‘zga tashlanad i. C hu no nch i, 
b uyuk olm on ekzistensial faylasufi K arl Y aspers: «Inson... ham m a 
hodisalarda bir xil b o ‘lolm aydi; u — yo‘ldir»3, d e r ekan, bu fikr Mavlaviy 
qarashlarining zam onaviy talqini ekanini ilg‘ab olish qiyin emas.
Rum iy falsafasining c h o ‘qqisi — uning inson m azhablar janjanlaridan 
yuksak turishi lozim ligini t a ’k id lash i, z a m o n a v iy falsafiy til bilan
aytganda, tolerantlik (bag‘rikenglik) g ‘oyasini ilgari surishidir. Z ero, 
inson m azhablar va dinlar uch u n yaratilm ag an , aksincha, ular inson 
u c h u n yaratilgan. U ning quyidagi so ‘zlari hozirgi ku nd a ham , xuddi 
o ‘sha davrdagidek, o ‘zini islom yoki nasroniylik dinining qahram oni 
qilib k o‘rsatishga urinuvchi b a ’zi kaltabin aqid aparast (fundam en tal­
ist), ekstrem ist kimsalarga Q u r’oni karim talab in i eslatuvchi guldirak 
sifat ovozdek yangrab turadi: «Siz q anday qilib d in n i b ir qilasiz? Bu

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish