Abdulla sher axloqshunoslik


Georg Vilhelm Fridrix Hegeldir



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/209
Sana07.07.2022
Hajmi10,65 Mb.
#753233
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher) (1)

Georg Vilhelm Fridrix Hegeldir 
(1770—1831). Uning axloqiy qarashlari 
«Ruh fenomenologiyasi» (1807), «Falsafiy fanlar qomusi» (1817), 
«H uquq falsafasi» (1821) sin g ari asarlarid a aks etg an . H egel 
axloqshunosligining o‘ziga xos xususiyati, eng aw alo , shundaki, u 
xulqiylik bilan axloqiylikni ikki xil tushuncha sifatida taqdim etadi. 
«Huquq falsafasi» asarida u shunday deb yozadi: «Odatda ahamiyatiga 
ko‘ra, bir xil deb hisoblanadigan xulqiylik va axloqiylik bu yerda bir- 
biridan jiddiy farq qiladigan m a ’nolarda olinadi»1. Hegel o'zining 
murakkab falsafiy tizimidan kelib chiqib, xulqiylikka shunday ta ’rif 
beradi: «Xulqiylik nuqtayi nazari erkning nafaqat 
o ‘zida, 
balki 
o ‘zi
uchun 
ham cheksiz b o ig a n darajadagi nuqtayi nazardir. Bu ixtiyor 
refleksiyasi o ‘zida va uning o ‘zi uchun haqiqiy aynanligi o ‘zida 
b o r liq lig ig a h a m d a b e v o s ita lig ig a va u n d a r iv o jla n a y o tg a n
muayyanliklarga qarama-qarshi qiyofani subyekt sifatida belgilaydi»2. 
Sodda qilib aytadigan bo'lsak, Hegel tushunchasidagi xulqiylik doirasi 
insonlardagi shaxsiy va xususiy o ‘zaro munosabatlarni, subyektiv fikrdagi 
majburlikni, idealni, ijtim oiy-tarixiy hodisalarga nisbatan tanqidiy 
kayfiyatlarni o ‘z ichiga oladi.
Axloqiylikni esa Hegel mana bunday ta ’riflaydi: «Axloqiylik xuddi 
axloqiy borliqda o‘zining 
o ‘zida 
va 
o ‘zi uchun 
haqiqiy asosiga va 
harakatga keltiradigan maqsadiga ega bo‘lgan o ‘zini anglash kabi, 
o ‘zidagi o ‘zini anglashda o ‘z bilimiga, ixtiyoriga, bu ixtiyorning harakat 
qilishi orqali o ‘z voqeligiga ega jonli ezgulik kabi, 
erkinlik g ‘oyasidir;
axloqiylik 
o ‘zini anglashning mavjud dunyosi va tabiati 
b o ig a n erkinlik 
tushunchasidir... U m um an olganda, axloqiylikda ham obyektiv, ham 
subyektiv jihatlar bor, biroq ular axloqiylik shaklining mohiyati xolos. 
Ezgulik — bu yerda ja v h ar (substansiya), y a’ni obyektivlikning 
subyektivlik bilan to ‘ldirilishidir».3 Hegel axloqiylik deganda, bir

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish