Abdulla sher axloqshunoslik


' С енека Л . Н равственны е п и сь м а к Л уц и л л и ю . М ., 1977. С . 77



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/209
Sana07.07.2022
Hajmi10,65 Mb.
#753233
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher) (1)

' С енека Л . Н равственны е п и сь м а к Л уц и л л и ю . М ., 1977. С . 77.
41
www.ziyouz.com kutubxonasi


b o ‘lishni istam asang, atrofingda qullikka yo‘l berm a, degan fikrni ilgari 
suradi.
Epiktet ozod inson, haqiqiy erkin odam zod deganda o ‘z vijdoni 
d a ’v a tig a m o n a n d y a sh a y d ig a n , b u y o 'ld a h a r q a n d a y h u ju m u
azoblardan, h a tto o ‘lim dan h am qo'rqm aydigan kishini tushu n adi. 
«Erkin inson faqat o ‘zi to ‘sqinliksiz hukm ronlik qila oladigan narsalar 
ustidangina hukm ron bo‘ladi. H ech qanday to ‘sqinliksiz esa yolg‘iz o ‘z 
u stid an h u k m ro n lik qilishi m u m k in . Shu sababli o 'z in in g em as, 
boshqalarning ustidan hukm ron b o iis h n i xohlagan kishi, bilginki, erkin 
emas: u o ‘zining odam lar ustidan hukm yurgizish istagiga quldir», — 
deydi E p iktet1.
F ay lasu f b u fikrini bir qul m iso lid a shunday tu sh u n tira d i: qul 
ozodlikka chiqishni nihoyatda xohlaydi. Bu xohishi ro ‘yobga chiqqach, 
u kim gadir yaltoqlik qiladi, chunki x o ‘jayini unga endi ovqat berm aydi. 
A sta-sekin yangi qulchiliklar boshlanadi, am al-taqal qilib uy topadi, 
o z iq -o v q a t g ‘am layd i, ja z m a n izlaydi, boyish u c h u n , h a r q anday 
pastkashlikdan qaytm aydi; o ‘z ixtiyori bilan, barcha azob-uqubatlarga 
chid ab, h arb iy yurishlarda 
q atn ash ad i; nihoyat sen ato r darajasiga 
ko'tariladi. Aslida u kimga aylandi, degan savolni o ‘rtaga tashlaydi 
faylasuf: u o ‘sh a -o ‘sha qul, biroq senat majlisiga boradigan qul. U ning 
zanjirlari chiroyli, yaltiroq, q im m atb ah o, lekin baribir ular erkinlikdan 
m ahrum qiladigan zanjirlardir. Epiktet donishm andlik haqida fikr yuritar 
ekan, d o n ish m and odam hech q ach o n k o ‘kragiga urib, o ‘zini ko ‘z- 
k o ‘z qilm aydi, deydi. Ezgulik va yovuzlikning m ezonlarini belgilab bera 
oladigan odam nigina haqiqiy don ish m and deb atash m um kin.
Yangi aflotunchilik falsafasining asoschisi Plotin (yunoncha Plotinos, 
2004/205 — 270) ta ’lim otida axloqshunoslik masalalari m uh im o ‘rin 
egallaydi. U ning keyinchalik «Enneadalar» (to‘qqizliklar) deb nom langan 
54 r is o la n i o ‘z ic h ig a o lg a n fa ls a fiy m e ro s id a h a m m a n a rs a , 
Y agonadandir, degan g ‘oya ilgari suriladi. Yagona quyoshga o ‘xshaydi, 
boshqa b arch a narsalar uning tajallisidir. Yagona ongdan h am , hayotdan 
ham , b orliqdan ham narigi tarafda, uni tushunchalar yordam ida aniqlab- 
bilib b o ‘lm aydi. Yagona bilan ezgulik — bir xil. Y agonaning aksi — 
m o d d iy a t, u — yovuzlik. In so n olam dag i o ‘z h o latiga k o ‘ra ikki 
yoqlam alikka ega: ezgulikka h am , yovuzlikka ham taalluqli zot. U

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish