Abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti

Me’yorli motorika

• 
  harakatlarning statik muvofiqlashuvi shakllangan: topshirik bo’yicha yoki erkin ravishda kerakli xolatni aniq belgilay oladi;
  
• 
  harakatlarinng dinamik muvofiqlashuvi shakllangan:
  

harakatlar aniq, ishonch bilan bajariladi, motor faolligining turli xil ko’rinishlari bilan o’zaro bog’langan (yugurish, sakrash, chapak chalishda);

• 
  qo’l barmoqlari va mayda qo’l harakatlari to’la shakllangan: yuz ishoralari ifodali va emotsional.
  

Motor harakatlari buzilishlariga quyidagilar kiradi:

• 
  harakatning xaddan tashkari faolligi, qo’zg’aluvchanlik va muvofiqlashmagan harakatlarning bo’lishi;
  
• 
  motor zurikishi, harakatlarning cheklanganligi va muvofiqlashmagan harakatlar, harakatlarning besunaqay va sustligi;
  
• 
  yuzdagi samimiylikning bir oz yoki yaqqol ifodalanganligi, panja barmoqlari va mayda qo’l harakatlarining yetarli rivojlanmaganligi.
  

4. Artikulyatsion apparatni tekshirish metodikasiga asosan tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarning sababi bo’lgan artikulyatsion a’zolar tuzilishida yaqqol ifodalangan tuzilishda quyidagilarga e’tibor beriladi:

Lab:(qalin, yupka, yuqori labning kalta bo’lishi, labdagi yoriqliklar);

Til:(makroglossiya, tilning ingichka bo’lishi, til tagidagi yuganchaning kalta bo’lishi);

Jag’: (progeniya, prognatiya);

Tishlar: (yo’q bo’lishi, orasi ochiq bo’lishi, yon ochiq tishlar);

Qattiq tanglay: (baland, yassi, tor va yoriqlar bo’lishi);

Yumshoq tanglay: (kalta, ikkiga bulingan, yo’q bo’lishi);

Artikulyatsion apparat tuzilishini baxolash me’yori:

• 
  artikulyatsion apparatning me’yorda bo’lishi;
  
• 
  artikulyatsion apparat tuzilishida kamchiliklar, buzilishlarning bo’lishi.
  

So’ngra artikulyatsion apparat harakatchanligi tekshiriladi.

Bunda lab, pastki jag’, til, yumshoq tanglay mashqlaridan foydalaniladi.

Masalan, lab mashqlari: kulgi xolatiga keltirish - tinch xolat; oldingi chuchchaytirish - tinch xolat; kulgi xolatiga keltirish, oldinga chuchchaytirish - tinch xolat.

Pastki jag’ uchun mashqlar: og’izni katta ochish, og’izni ochiq holda bir, ikki (6 sekundgacha) ushlab turish - og’izni yopish; og’izni katta ochish, pastki jag’ni ung va chap tomonga harakatlantirish - tinch xolat.