Abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti

Sinfdan tashqari ishlarning mazmuni, shakl va metodlari. O`quvchilarning yoshi, bilim va malakalari, ularning individual moyilligiga va qiziqishlariga qarab, tarix ta’limida sinfdan tashqari ishlarning mazmuni, shakl va metodlari turlicha bo’ladi. Hozir maktabda sinfdan tashqari ishlarning quyidagi asosiy, tashkiliy shakllari mavjud.

1. Tarix to’garagi (yoki tarixiy-o’lkashunoslik, tarixiy-siyosiy to’garak).

2. Tarix (yoki tarixiy-o’lkashunoslik) jamiyati.

3. Sinfdan tashqari tarixiy yoki tarixiy-o’lkashunoslik ekskursiyalari, jamoa bo’lib teatr va kinoga borish (ma`naviyat kunlari).

4. Uzoq joylarga tarixiy-o’lkashunoslik ekskursiyalari.

5. Arxeologiya ekspedisiyasida qatnashish.

6. Tarixiy yoki o’lkashunoslik burchaklari, muzeylari.

7. Tarixiy, tarixiy-o’lkashunoslikka, tarixiy shaxslarga bag’ishlangan mavzuiy kechalar yoki (tarix jamiyati, to’garak ishi haqida, uzoq joylarga uyushtirilgan poxodlar va arxeologik ishlar haqida) hisobot kechalari.

8. Hisobot yoki mavzuiy ko’rgazmalar.

9. Yuqori sinf o’quvchilari uchun maktab lektoriyasi, lektorlar byurosi, targ`ibotchilar uchun seminarlar, suhbatlar.

10. Tarixiy (tarixiy-o’lkashunoslik) konferensiyalar, munozara va muhokamalar.

11. Maktab o’quvchilarining tarixiy voqealarning qatnashuvchilari va shohidlari, yozuvchilar va ijtimoiy arboblar bilan uchrashuvlari.

12. Muzeylarga borish.

13. Tarixiy yoki tarixiy-o’lkashunoslik o’yinlari.

14. Tarixiy byulleten, devoriy gazeta va qo’lyozma jurnallar.

15. Sinfdan tashqari o’qishlar.

Ko’rinib turibdiki, sinfdan tashqari ishlarning shakllari turli-tuman, mazmuni boy, hatto maktab tarix kursining mavzuiy doirasidan chetga chiqishi ham mumkin. Shuni aytish kerakki, sinfdan tashqari ishlarning mazmuni qanchalik boy va turli-tuman shakllarda olib borilmasin, ular bir maqsadga: ta’lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirishga xizmat qiladi.4

Maktabda tashkil etiladigan tarix to’garagi (yoki tarixchilar jamiyati) sinfdan tashqari qilinadigan barcha ommaviy ishlarni uyushtirish markazi va uning eng ixcham shaklidir.

Sinfdan tashqari ishlardan kuzatilgan mas’uliyatli vazifalarning muvaffaqiyatli bajarilishi o’qituvchining o’quvchilarni shu markazga jips jamlashga va uning ishlariga to’g’ri boshchilik qila bilishiga bog`liqdir.