* ¥ша acap. Б. 137.
Tanangga o‘ylab kolr, bu qanday qiliq?!
0 ‘zingda boHmagach insofdan bir tuk,
Boshqalardan talab etas an nechuk?! 4
Shoh hakimning aql-u zakovatiga tan beradi va “ilmingdan ham aqling
ziyoda ekan”, deb maqtaydi.
“Saddi
Iskandariy”da
Iskandaming
atrofidagi
yetti
musohib
donishmandning biri sanaladi:
Yana dedi Buqrotifarruxsirisht
Ki: Yel chun ко ‘rar har nedur sarnavisht.
Hurmus(balki Hermis)
Misming qadim faylasuflaridan biri, alkimyogar
va sehrgar-magik Hermisning Sharq adabiyotidagi talqini hisoblanadi:
Yana Hurmus etti navosozliq,
Bu nav ’ ayladi nuktapardozliq.
Jomiy ham “Xiradnoma”da Harmis (Hermis)ni misni oltinga
aylantiruvchi mutafakkir deb baholaydi:
Harmiski har misni qilur sof oltin,
Jahonni gavharga to'ldirdi butun.
Yuz ming ofaringa bo1 lib sazovor,
Bizga hikmat darsin ayladi oshkor,65
Navoiy Hurmusni “Tarixi anbiyo va hukamo”da zikr etmaydi. Boshqa
[barcha faylasuflar mazkur asarda qayd etilgan. Bu donishmandlardan boshqa
feylasuflar ham “Tarixi anbiyo va hukamo”da zikr etiladi. Ulaming tartibi
quyidagiqha:
Luqmon hakim, Fishog‘urs hakim, Jomosb hakim, Buqrot hakim,
Buqrotis hakim, Suqrot hakim, Aflotun hakim, Aristotilis hakim, Balinus hakim,
ilolinus hakim va Batlimus (Ptolamey) hakim.
Bu siymolardan Luqmon hakim yunon faylasufi va shoiri Ezopning
[Biarqona siymosi, Jomosp esa payg‘ambar Zardushtning zamondoshi, shoh
. Уша acap. Б. 59.
Жомий Абдурахмон. Искандар хирадномаси. Форсийдан Фирдавсий мукофоти лауреата
ИШомухаммедов таржимаси. Тошкент: Адабиёт ва санъат, 1978. Б. 67.
■nstospning vaziri bo‘lgan tarixiy shaxsdir66. Uni hamma zamonlarda yashagan
l i yashaydigan barcha insonlaming taqdiri yozilgan va tilsimlangan afsonaviy
“Jomospnoma” kitobining muallifi ham deyishadi. Buqrot va Buqrotis, Balinus
La Jolinus hakimlar bir shaxsning ikki xil talqinlari hisoblanadi.
Xulosa qilib aytganimizda, barcha yunon faylasuf-donishmandlari ustoz
h
komil inson sifatida talqinlaridan tashqari Navoiy ijodida bosh qahramonga
fcomiy sifatida ham e’tiborga molik etib tasvirlanganlar.
61
* Б у хакда каранг: Х^омидий X,- “Авестодан Шохнома”га. Тошкент: “Шарк” 2005. Б.68.
I
III bob. “Saddi Iskandariy” dostonining m aktab dasturida o'rganilishi
3.1. “Saddi Iskandariy” dostonining maktab dasturida o'rganilishining dars
ishlanmasi
Zamonaviy ta’limni tashkil etishga qo‘yiladigan muhim talablardan biri
ortiqcha ruhiy va jismoniy kuch sarf etmay, qisqa vaqt ichida yuqori natijalarga
erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy bilimlami o‘quvchilarga yetkazib
berish, ularda ta’lim faoliyat yuzasidan ko‘nikma va malakalami hosil qilish,
nshbu bilim, ko‘nikma hamda malakalar darajasini baholash o‘qituvchidan katta
jpedagogik mahorat va ta’lim jarayoniga nisbatan yangicha yondashuvni talab
etadi.
Pedagogik texnologiya o‘z mohiyatiga ko‘ra subyektiv xususiyatga ega,
ya’ni har bir pedagog ta’lim va tarbiya jarayonini o‘z imkoniyati, kasbiy
jmahoratidan kelib chiqqan holda loyihalashi va ijodiy tashkil etishi lozim.
Ma’lumki, ta’limda kutiladigan natijalar nazariy bilimning o‘zlashtirilishidan
■oshlanadi. Nazariy bilim ustida ishlashning muhim jihati uning mazmunini to‘liq
p ig lab yetish, ongli o‘zlashtirish bo‘lib, bu onglilik o‘quvchini o‘z bilimini amalda
qo'llay olishga tayyorlaydi.
Ta’lim tizimida antik dunyo adabiyotini o‘rganishga alohida e’tibor berilgan.
Zero, o‘quvchi ajdodlar tarixini bilmasdan bugunini va ertangi kelajagini belgilay
©Imaydi. Ikkinchidan, qadimiy tarixni o‘rganish o‘quvchilarda o‘z ajdodlari bilan,
parning shonli tarixi bilan, erk, ozodlik uchun olib borgan qahramonona kurashlari
p la n faxrlanish tuyg‘usini uyg'otadi. Bu tuyg‘u o‘quvchida kelajakda komil inson
|bo‘lib shakllanishi uchun ma’naviy ko‘mak beradi.
Antik dunyo davrini o‘rganishda To‘maris va Shiroq haqidagi afsonalardan
pshqari “Avesto” hamda Alisher Navoiyning “Saddi Iskandariy” dostoni, o‘nlab
Woyatlar
o‘quvchiga
manba
bo‘lib
xizmat
qiladi.
Biz
magistrlik
fcssertatsiyamizda ulaming barchasini qamrab olishga imkoniyatimiz yo‘qligi
sababli, birgina Alisher Navoiyning “Saddi Iskandariy” dostonini ta’lim tizimida
■rganish bilan bog'liq fikrlarimizni bayon etdik va uslubiy tavsiyalar berdik.
62
Buni ushbu tadqiqotimizda o‘rta ta’lim maktablarining 9-sinfida “Saddi
Iskandariy” dostoniga bag‘ishlangan bir soatlik dars misolida ko‘rsatmoqchimiz.
Alisher Navoiy XV asm ing buyuk shoiri bo‘lishi bilan birga, uning bezavol
|odining mahsuli bo‘lgan asarlari asrlar osha hamma insoniyat talabiga to ‘la javob
fcera oladigan asarlar, o ‘zi esa chegara bilmaydigan dohiy adibdir.
9-sinf adabiyot darsligida Navoiyning qamrovi keng, badiiy umumlashma
Inchi anchagina katta “Saddi Iskandariy” dostoni o ‘rganiladi. Endilikda adabiyot
■uallimi darsliklarga ijodiy va bir qadar erkin yondashishi taqozo etiladi. Bu
iarsni ham o ‘ziga xos tarzda, ammo oldingi mavzularga ham bog'lab quyidagicha
■‘tkazish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
