Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika



Download 2,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/33
Sana01.01.2022
Hajmi2,35 Mb.
#282816
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   33
Bog'liq
alisher navoiy ijodida yunon mutafakkirlari obrazlarining badiiy talqini

“Sikandar ham Arastu olltirib chun,

Kutishdi, demadi  bir so‘z Filotun.

Sikandar dedikim, aytgil bir or so‘z,

Biror hikmatli so‘z  ayt,  beg'ubor so‘z.

Lab ochdi,  dedi ul ustodi ayyom:

Sukutdir bizni etguvchi saranjom...

Sikandar dedi: ey mardi jahonsen,

Yotib,  rohatda uxla bir zamon sen.

Sikandarga javob aylab dedi u:

Hali oldindadir olamcha uyqu.

Bilolmam,  bor emishmuyo adamdir?

25



26

Mening uyg‘oq hayotim ushbu damdir.

Aflotunning  ushbu  kalomidan  so‘ng,  Arastu  va  Iskandaming  ko‘zi 

•diflganday  bo'ladi.  Aflotun  esa  ulami  qoldirib,  toqqa — uzlatga  qarab  ketadi. 

■Bsoyatdan xulosa chiqarar ekan Attor yozadi:



Tilarsen gar olshal kimyoi ravshan,

0 ‘tirma,  darsni Aflotundan o'rgan.

Demak,  tasaw uf  adabiyotining  ulug‘vakili  Farididdin  Attor  Aflotunni 

■rval zohir ilmtning ulug‘ vakili sifatida tasvirlaydi. Ilm-u amal yordamida misni 

•fctnga  aylantirgan,  ya’niki  eng  ulug‘  niyatiga yetgan  donishmand  asl  haqiqatni 

*sa  shundan  keyin  anglab  yetadi.  Ya’ni  o'zidagi  javhami  —  qalbni 

aiomillashtirishga  harakat  qiladi  va  komil  inson  bo‘lib  yetishadi.  Qalbi 

^sqiqatga erishadi,  ko‘z oldida ilohiy bilimlar siri ochila boradi.  Oxiri  qalbidagi 

iirlami  shogirdlariga  (Arastu  va  jahon  fotihi  Iskandarga)  nasihat  tarzida 

■rfdirgan ulug‘  ustoz (Aflotun) Haq bilan yakkama-yakka qolishi uchun uzlatga 

■ekinadi.  Bu  hikoyat  bilan  Attor  Aflotun  siymosiga  o‘z  idealidagi  komil  ри­

гсдаг!  xususiyatlarini  singdirgan.  Biroq  bunda ham  qandaydir ma’noda haqiqat 

Bat.  Ma’lumki,  Platon  asosiy  olamni  g'oyalar  olami  deb  hisoblab,  u  olamni 

iMvjud real dunyodan afzal va yuqori hisoblagan.  Forobiy,  Ibn Sino, Ibn Rushd 

iabi  olimlar  ilmiy  merosi  orqali  Platon  qarashlaridan  Attor  ham  bahramand 

rcigan  bo‘lishi  mumkin  va  shu  sababli  ham  u  Aflotunni  ilohiy  sirlar  sohibi 

p»‘lgan ustoz sifatida tasvirlagan.

Oltin  0 ‘rda  adabiy  muhitida  o ‘zbek  adabiyotida  epik  asarlar 

jaratish  borasida  jiddiy  tajribalar  qilina  boshlandi.  Ijodkorlar  bu  paytda 

narkazlashgan  davlat  uchun  kurash  g ‘oyasini  ilgari  surdilar,  original 

■fcrazlar  yaratdilar. 

0

‘zbek  adabiyotining  namoyandalari  o ‘zbek  adabiy 



e in in g   o ‘sishi  va  mustahkamlanishiga  ham  katta  hissa  qo‘shdilar,  adabiy 

fcr va janrlarning  ravnaq  topishida  katta  rol  o‘ynadilar.  Bu  davrda  g ‘azal, 

■■boiy,  qit’a,  tuyuq,  qasida,  noma,  munozara,  doston  va  boshqa janrlarda 

zOma-xil  asarlar yaratildi.




27

Shoir  Xorazmiy  o'zbek  adabiyotida  she’riy  noma  janrining 

isoschisi 

bo‘ldi. 


dunyoviy 

sevgini 

zavq-shavq 

bilan  kuylab 

“Muhabbatnoma”  asarini yaratdi. Xo‘jandiyning “Latofatnoma”sidan so‘ng bu 

jmrda ijod qilish  an’ana tusiga kirgan.  Unga Yusuf Amiriy,  Said Ahmad Mirzo 

kabi ijodkorlar o‘z davrida javob  nomalar yozganlar.

Noma janrida ham  biz tadqiq qilayotgan  obrazlarga murojaat qilish 

holatlari uchraydi.  Jumladan, Xorazmiyning “Muhabbatnoma”sida shunday 

satrlar bor:

Gar A flotun setting ishqingga tushsa,

B erur yelga qamuq tadbiru royin21.

Ya’ni,  Agar  Aflotunday  bilimdon,  dono  inson  ham  sening  ishqingni 

bis etsa, barcha tadbir va yo‘l-yo‘riqlarini shamolga sovurgan bo‘lardi, ya’ni 

x n in g  ishqing Aflotunni ham yo‘ldan ozdirardi.

Xulosa  qiladigan  bo‘lsak,  Arastu  obrazi  Ibn  Sino  ijodida  Hayy  ibn 

Yaqzon (Aqli A w al) obrazida ramziy  ma’noda qo‘llanilgan bo‘lsa, Muhammad 

Avfiy Buxoriy ijodida shogirdiga hurmatli bo‘lgan ulug‘  ustoz misolida, Aflotun 

■btazi  esa  tasavvuf  adabiyotining  vakili  Farididdin  Attor  ijodida  esa  Haqqa 

jetgan komil inson sifatida aks ettirilgan.

Муборак номалар. Узбек адабиёти бустони. Тошкент: Г.Гулом.  1987. Б.  12.




28


Download 2,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish