Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

2.2. Jizzax viloyatidagi tarixiy obidalar va qadamjolar tarixi.Jizzax vohasi qadamjolari : O’zbekiston diyori betakror obidalari va qadamjolari bilan dunyo ahlining diqqat-e’tiborini o’ziga jalb etib kelmoqda. Mustaqillik yillarida o’zlikni anglash, tarixiy haqiqatni tiklash, qadamjolarni obodonlashtirish ishlariga davlat ahamiyatiga molik masala sifatida qaralmoqda. Bugungi kunda Jizzax viloyati hududida jami 372 ta madaniy meros ob’yektlari, xususan, tarixiy obida va muqaddas ziyoratgohlar, arxeologik manzilgohlar, monumental yodgorliklar davlat muhofazasiga kiritilgan. O’zbekiston diyori betakror obidalari va qadamjolari bilan dunyo ahlining diqqat-e’tiborini o’ziga jalb etib kelmoqda. Mustaqillik yillarida o’zlikni anglash, tarixiy haqiqatni tiklash, qadamjolarni obodonlashtirish ishlariga davlat ahamiyatiga molik masala sifatida qaralmoqda. Bugungi kunda Jizzax viloyati hududida jami 372 ta madaniy meros ob’yektlari, xususan, tarixiy obida va muqaddas ziyoratgohlar, arxeologik manzilgohlar, monumental yodgorliklar davlat muhofazasiga kiritilgan.
"PARPI OYIM" ZIYORATGOHI: Uvolsoy darasida "Parpi oyim" nomi bilan yuritilguvchi ziyoratgoh o’rin olgan. Uning hududida "Dardlardan xalos etuvchi teshiktosh" va chog’roq sag’ana bor. Befarzand ayollar shu yerdagi toshlardan birini belga bog’lab yursalar, armonlari ushalarmish.Farzandli bo’lgach, haligi toshni albatta qaytarib joyiga qo’yib ketishi kerak ekan.Shu joyda tepalikda, daraning balandroq qismida g’or bo’lib, bu joydan ko’plab kitoblar topilgan. Huv qoyalar ustida beklarning qarorgohi, zindoni bo’lgan emish... Daraning tubida o’ynoqlab oqayotgan suvni kechib, yuqorilansa "Toyg’anchik," degan joyga duch kelinadi. Novsimon, toyilaberganidan sip-silliq bo’lib ketgan, uzunligi 10-12 qadam keladigan bu avliyomonand sirpanchiqdan toyganning belida dardi, oyog’ida bod kasali qolmasmish. Uning shundaygina us­tida tosh qoya yuzasiga o’yib yozilgan, o’chinqirab ketgan arab imlosidagi tosh yozuvlar bor. Ikki-ikki yarim quloch uzunligidagi yuzaga xusnixat bilan bitilgan bu yozuvlarning kim tomonidan qachon tushirilgani noma’lum. Shahriston tog’larida Zahiriddin Muhammad Boburning toshga o’yib tushirilgan g’azali borligi ma’lum. Balki, mazkur yozuvlar ham o’sha zamonlarga tegishlidir. Balki, bu hududlarda shoir ma’lum muddat bo’lgan va "Boburnoma"da aynan shu hududga taalluqli "Poshsholik boroz", "Katta boroz", "Kichik boroz" ("Boroz"-shudgorlab, ekin eksa bo’ladigan lalmi yer) degan joy nomlarini tilga olib o’tgan Bobur yana bir g’azalni toshga yozdirib ket­gan bo’lsa ne ajab?! Shu yerdan keng hovuchga qiyosli vodiy ochiladida, bahavo, chuchmomolar qulf urgan tabiat manzarasi ko’zga tashlanadi. "Chilla mozor" deganlari shu joy. Yaydoq tosh zamindan tik ko’tarilgan daralar oralab o’ynoqlagancha zilol suv keladi. Yaxlit tosh zaminda qandaydir bahaybat uch barmoqli hayvon izlarini ko’rganday bo’lasiz... Judayam aniq, suv tulib turgan bu izlar mil­lion yillar ilgari shu joylarda yashagan ulkan hayvonlarning izidir? Sal o’tmay, chap tomonda qizil askarlar bilan vatanparvar yurtdoshlarimiz miltiq otishgan Baripoyaga ko’zimiz tushadi. Mana shu joyda qizillar bilan daxshatli hayot mamot jangi bo’lgani haqida bobolarimiz gapirib yuradilar."Keyin Homidbekning odamlari Umar deganning chorbog’ida miltiqlarini sadaga osib qo’yib, allamahalgacha Vatan ozodligi, erki haqida suhbat quribdilar. Ertasiga hamqishloqlar — Rajabali Pirmatov va Turdi Shodmonqulovlar toqqa, jang bo’lgan joyga borishibdi. Ikki qizil askar o’zbek ekan. Jasadini Tortangiga, qolgan to’rt o’ris jangchisining jasa­dini Baripoyaga dafn etdilar. Bugungi kunda ziyoratgoh hududi 10,0 gektarni tashkil etadi⁸⁹.