Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Rekrealogiyaning asosiy tushunchalari va vazifalari
Jamiyatning rekreatsion ehtiyoji – sotsial-madaniy va sotsial-mehnat qobiliyatlarining qayta tiklanishining oddiy va keng turidir. Dam oluvchilarning rekreatsion faoliyati esa – inson ma’naviy, ruhiy, jismoniy, intellektual quvvatining ortishi, ruhiyat tetikligini ta’minlashdagi ehtiyojning ta’minlanishidagi faoliyat yo’nalishidan iborat.
Rekreatsion tizim (RT) - dam oluvchilar guruhi, tabiiy va madaniy majmualar, texnik tizim, xizmat ko’rsatuvchilar, boshqaruv organlari kabi rekreatsion ehtiyojlarni ta’minlash guruhlarini o’z ichiga olgan ijtimoiy – demoekologik tizim hisoblanadi. Dam olishni tashkil qiluvchilarning turistik faoliyati esa – aholining dam olishi uchun optimal shart-sharoitlarni yaratishdagi rekreatsion tizimlarini shakllantirish va rivojlantirishdagi faoliyatlarni o’z ichiga oladi. Rekrealogik tadqiqotlarning barchasida inson tirik kuchining tiklanishi jarayoni va uni o’rganish bosh vazifa sifatida qaraladi.
Birinchidan, jamiyat va kishilarning ko’plab ijtimoiy ma’naviy ehtiyojlari mavjud bo’lib, ular ham o’z navbatida bir qancha guruhlarga bo’linadi va bu guruhlar bo’sh vaqtni ko’ngilli o’tkazish sharoitlarni belgilash, jonli quvvatni tiklashdagi kishi ehtiyoji bilan bog’liq.
Ikkinchidan, kishining dam olishi va bo’sh vaqtlarini ko’ngilli o’tkazishdagi bu kabi ehtiyojlar kundalik mehnat faoliyatidan jamoatchilik faoliyatiga jalb etish uchun maxsus sharoitlar yaratadi va rekreatsion faoliyatni uyg’otadi.
Uchinchidan, rekreatsion faoliyatning rivojlanishi natijasida tabiiy ob’ektlarni muhofaza etish, e’zozlash, madaniyat majmualarini tabiat bilan uyg’unlashtirish tizimini yaratishda shaxs ishtirokini ta’minlaydi va o’z nav-batida rekreatsion ehtiyojni qanoatlantirishda jamoatchilik faoliyatini rivojlantiradi.
To’rtinchidan, barqaror rekreatsion tizimni yaratishda quyidagi omillar, ya’ni ehtiyoj, faoliyat yo’nalishi, tizimning yaratilish zaruriyati va uning elementlari, sistemani tashkil etuvchi ichki va tashqi aloqalar kabi muhim o’rin tutadi.
Beshinchidan, rekreatsion tizim faoliyat vazifalaridan kelib chiqib belgilanadi.
Oltinchidan, o’z tavsifiga ko’ra, rekreatsion tizim sotsiologik, demografik, ekologik, makon va dinamik tizimlarning ham tarkibiy qismidir.
Shunday qilib, rekreatsion tizim rekreologiyaning asosiy tadqiqot ob’ekti hisoblanadi.
Rekreatsiya turizmning muhim asosini tashkil etib, insonning jismoniy, psixologik intellektual kuchi va quvvatini katta ishlab chiqarish jarayonidir. Rekreatsiya va rekreatsion faoliyat bilan bog’liq tadqiqotlar zamonaviy fan tizimining yangi, ya’ni yosh yo’nalishlardan biri.
1963-1975 yillarda hozirgi Rossiya Fanlar Akademiyasi geografiya instituti mutaxassislar jamoasi (V.S.Preobrajenskiy, Yu.A.Vedenin, I.V.Zorin, V.N.Lexonov, L.I. Muxina, L.S.Filippovich va boshqalar) tomonidan “Rekreatsion geografiyaning nazariy asoslari” nomli monografiya tayyorlandi va bu monografiya keyingi shu kabi tadqiqotlar uchun asos sifatida xizmat qildi.
1992 yilda esa Rossiya xalqaro turizm akademiyasida V.S.Preobrajenskiy, Yu.A.Vedenin,I.V.Zorin, V.A.Kvartol’nov, V.M.Krivosheev, L.S.Filippovichlar muallifligida “Rekealogiya va rekreatsion geografiya nazariyasi” nomli yangi monografiya chop etildi. Unda ko’p yillik tadqiqotlar umumlashtirilgan va rekrealogiya qanday rivojlanishi lozimligi to’g’risida; rekreatsion tizim, rekreatsion ehtiyoj bosh omil sifatida, rekreatsion faoliyat tizimini tashkil etuvchi omil sifatida, rekreatsion tizim modeli haqidagi kontseptsiya yoki dasturi amal vazifasini o’taydi.