Asarlari SHE'RIY TO'PLAMLARI: - “Uyg'onish” (1922);
- “Buloqlar” (1923);
- “O'zbek yosh shoirlari” (1923);
- “Go'zal yozg'ichlar” (1925);
- “Adabiyot parchalari” (1926) ;
- “Tong sirlari” (1926);
- “Soz” (1935);
- “Jo`r” - oxirgi to’plami, nashr etilmay qolgan.
- “Yana oldim sozimni” (1991).
Pyesalari - 1928-yil - “O’rtoq Qarshiboyev”;
- 1921-yil - “Yorqinoy”;
- 1921-yil – “O‘ldiruvchi”;
- 1922-yil - «Sevgi va saltanat» ;
- 1922-yil – “Cho‘pon sevgisi”;
- 1928-yil - “Hujum” (Rus yozuvchisi V.Yan bilan);
- 1921-yil - “Halil farang”;
- 1926-yil - “Cho`rining isyoni”;
- “Qorovul uyqusi”;
- “Yana uylanaman“;
- “Uzunquloq bobo"
- “Mushtumzo'r“…
Ocherk va hikoyalari OCHERKLARI: - “Yo‘l esdaligi”;
- “Vayronalar orasidan” ocherklari…
HIKOYALAR: - “Oydin kechalarda”;
- “Qor qo'ynida lola“;
- “Novvoy qiz”;
- “Oq podshoning in’omi”;
- “Gavharoy”…
2. Choʻlpon 1935-1936-yillarda “Kecha va kunduz” asarini yaratdi.
Asar roman-diologiya Janrida yaratildi. Bu asar shubxasiz oʻzbek adabiyoti tarixidagi 1-roman-diologiyadir.
Asar metodiga koʻra relastik voqealarga asoslangan. Choʻlpon bu asarga voqealar va obrazlarni otasi oldiga kelgan mehmon suhbatini tinglab unda gʻoyalar vujudga keldi...
3. Asar tarixiy-biografik harakterga ega hisoblanib, unda asosan Zebi va Akbarali hayoti va ularga yondosh odamlar hayoti tasvirlangan. Gʻoyasiga koʻra esa tarixiy turga kiradi. Eshon obrasi orqali Tarixda nomi qolgan Dukcha eshon t.asvirlanadi
4. Asar Razzoq soʻfining qabriston kabi uyidan boshlanadi. Bu qabristonda Zebidek bir gul oʻsadi. Shunday qilib bu qiz Akbarali mingboshiga-- 60 yoshli cholga 4-xotin sifatida eshon tomonidan xadya qilinadi. Akbarali kursidagi qoʻgʻirchoq mingboshi edi. Lavozimni u bajarar, bosh qotirilishi kerak boʻlgan ishlarni Miryoqub qilar edi. Asar Poshshaxonning Zebi uchun atalgan zahrini Akbarali ichib o’lishi bilan mavzu yakunlanadi va bundan keyin yana asosiy gʻoya– soʻfi va Eshon voqealariga qaytadi. Akbarali toʻsatdan vafot etishi, Zebining oʻyinchoq davlat amaldori qotili sifatida qamalishi, Soʻfi eshonni oʻldirishi bilan yakunlanadi.
5. Asar uchun Dukcha eshon qoʻzgʻoloni gʻoya qilib olindi. Asarda eshonning Harakatlari orqali shu tasvirlandi. 1878-yilda boʻlib oʻtgan Dukcha eshon qoʻzgʻoloni butun vodiy katta muammolarga sabab boʻlgan.
Razzoq so’fining murid boʻlib unga sigʻinishlari bunga misol boʻla oladi. Zebining hayoti Eshonning qoʻlidadek edi. Yaʼni, Razzoq soʻfi uning izni bilan hayot kechirar edi. Zebining Akbarali mingboshiga turmushga chiqishi evaziga Razzoq soʻfi ham qoʻliga pul ushlaydi, qolaversa, Eshon ham bu orqali ancha aqchalik boʻlib oladi.
6. Choʻlpon asar nomini “Kecha va kunduz” deb nomladi. Afsuski, roman-diologiyaning 1-qismi– “Kecha” gina bizga yetib keldi. “Kunduz”-- 2-roman oʻsha davrni oʻzidayoq Choʻlponning qamalishi bilan yoʻq qilindi. Bosma uchun berilgan yagona nusxa yoʻqqa chiqarildi. Kecha va kunduz soʻzlari ishlatilishi bu romanning 1-qismi– “Kecha” qora kunlar, baxtsiz hayotga asoslandi. Oʻquvchilar bu mash’um voqealardan keyingi romanning “Kunduz” qismini intizorlik bilan kutdilar. Chunki unda kunduzdek yorishadigan syujet mavjud edi. Miryoqubning jadidchilikka bunchalar qiziqib qolishi, dunyoqarashi oʻzgarishi shu personajning obrazga aylanishini koʻrsatib ham bergan.
7.
A) Kishi degan oʻz tomiriga bolta uradimi,- Umrinisabibi tilidan.
B) Mingboshi – Akbarali
Aravakash – Oʻlmasjon
Mingboshining mirzasi – Hakimjon
Savdogar
Dehqon
Choʻpon
Bazzoz
Mudarris
Oshpaz
Noyibto’ra hokim
Ellikboshi
C) Yettisuv bilan aloqasi bor qoʻychi
Toʻra va injener suhbatida Peterburg
Qumariqliklar ariza bergan
Sadaqayragochda Akbarali yeri bor edi
Sud jarayonida SSSRni Rusiya davlati deb ataldi, Turkiya, Eron nomlari tilga olindi.
Enaxonlar uyi Yoyilmasoyda edi.
Petrograd, Moskva, Qozon,Astraxan
Do'stlaringiz bilan baham: |