Abdujabbor muhammadiyev

chiqarish  imkonini  beradi.  Tashkil  etilgan  ma’lumotlar  bazasi  rux- 
satsiz  kirishdan  himoya  qilish  tizimi  bilan  jihozlangan.
O'zbekiston  Respublikasi  prokuratura  organlarining  avtomat- 
lashtirilgan  axborot  ta’minoti  tizimi  doirasida  transport  prokuratu- 
raiarida  foydalanishga  mo'ljallangan  «lz»  funksional  tizimchasi  ish­
lab  chiqilgan.  Bu  tizimchani  joriy  etish  axborotlarga  bo'lgan  ehti- 
yojlarni  yanada  to'liq,  obyektiv  va  operativ  qondirish,  yakuniy 
hisobda  esa  -   axborotlar  bilan  asoslangan  qarorlar  qabul  qilish- 
ga  yordam  beradi.
«Modus  operandi»  avtomatlashtirilgan  tizimlari1  tezkor-qidiruv 
ishlari  va  jinoyatlarni  tergov  qilish  amaliyotida  muhim  o‘rin  tutadi.
Insonga  u  yoki  bu  harakatlarni  ma’lum  (o'ziga  xos)  usulda 
bajarish  xos,  inson  faoliyatining  mahsulotlari  esa  shaxs  xususiya- 
tlarini  (tajribasi,  ruhiyati,  ko'nikmasi,  uquvini)  o'zida  aks  ettiradi. 
Shunga  o'xshab jinoyatchilar  ham  ba’zan  ma’lum jinoiy  qilmishlar 
sodir  etishga  moyil  bo'ladi  va  ularni  turg'un  (odat  bo'lib  qolgan)
1  «Modus operandi»  btin tilidan tarjimada  harakat usuli yoki tarzi degan  ma’noni 
bildiradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

usullar  yordamida  amalga  oshiradi.  Jinoyat  usuli,  uni  tayyorlash 
paytidagi  harakatlar  tizimi  tashqi  muhit  shart-sharoitlari  va 
shaxsning  psixofiziologik  xususiyatlari  bilan  belgilanadi.
«Modus  operandi»  jinoyatchilarning  harakat  usullari  haqidagi 
ma’lumotlaming  ma’lum  tarzda  uyushtirilgan  majmuidir.
Biriamchi  axborot  ikki  qismdan:  ma’lum  jinoyatchilarning  tavsifi 
va  jinoyat  sodir  etish  usulining  tavsifidan  tashkil  topadi.  Kar- 
totekadan  quyidagi  tartibda  foydalaniladi:  yangi  sodir  etilgan 
jinoyat  usulining  o'ziga  xos  xususiyatlari  aniqlanadi  va  ma’lum 
jinoyatchilarning  «Modus  operandi»dagi  belgilariga  solishtiriladi. 
Belgilar  mos  kelgan  taqdirda  mazkur  jinoyat  avval  ham  xuddi 
shunday  usulda  harakat  qilgan  ma’lum  shaxs  tomonidan  sodir 
etilgan  bo'lishi  mumkin,  degan  xulosa  chiqariladi.  Shu  bilan  bir 
vaqtda,  shunga  o'xshash  usulda  sodir etilgan  va  ochilmay  qolgan 
jinoyatlarning  kartotekalari  ko'rib  chiqiladi.
Usullar  mos  kelgan  taqdirda  ikki  xil  taxmin  ilgari  surilishi  mum- 
kin:  jinoyatni  ma’lum  shaxslar  guruhiga  mansub  bo'lgan  shaxs 
sodir  etgan;  jinoyatni  bitta  shaxs  sodir  etgan.